راهنمای محلی خوزستان

دشت «سوسن» ایذه

دشت «سوسن»، یکی از جاذبه‌های طبیعی استان خوزستان، در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان ایذه قرار دارد. این منطقه از دو دهستان دشت «سوسن شرقی» با مرکزیت «جنگه» و دشت «سوسن غربی» با مرکزیت «ترشک» تشکیل شده و در مجاورت استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. عبور رودخانه کارون از میان دشت شرایط مناسبی برای گردشگری و فعالیت‌های طبیعت‌گردی فراهم کرده است.

مراتع وسیع، آب‌وهوای مطلوب و حضور عشایر بختیاری از ویژگی‌های شاخص این منطقه محسوب می‌شود. دشت «سوسن» در فصل بهار با رویش گل‌های وحشی و مناظر چشم‌نواز، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. موقعیت جغرافیایی و جلوه‌های طبیعی آن، این دشت را به یکی از مناطق ارزشمند خوزستان تبدیل کرده است. این منطقه، ترکیبی از زیبایی طبیعی و جلوه‌های فرهنگی زندگی عشایری را به نمایش می‌گذارد

عکس:ایرنا/احمد ریاحی رهکردی

سازه‌های آبی‌تاریخی شوشتر در اولین روز از سال نو

شهرستان شوشتر یکی از مقصدهای گردشگران و مسافران است چرا که وجود سازه‌های آبی در شوشتر و داشتن سیستم آبیاری قدمتی به درازای تاریخ ایران سبب شده که مردم بسیاری از این آثار دیدن کنند؛ سازه‌های آبی شوشتر از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی شناخته شده در عصر پیش از انقلاب صنعتی در جهان است و از سوی سازمان یونسکو «سازه های آبی شوشتر، شاهکار نبوغ و خلاقیت» نامیده شده است.

سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، برای بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی برای استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند.

در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است.

با این‌که تاریخچه ساخت سازه آبی شوشتر به دوران هخامنشی می‌رسد اما اغلب برنامه‌های نوسازی و ‏توسعه این بنا در قرن سوم میلادی و در عهد ساسانیان اجرا شده است. کارگرانی که این مجموعه سترگ را ‏بنا کرده‌اند، سربازهای رومی بوده‌اند که پس از شکست والرین، امپراتور روم از شاپور یکم، شاهنشاه ‏ساسانی به اسارت درآمدند. طبق نقل تاریخ، فرمانروای ساسانی دستور داد با نیروی کار سربازان اسیر ‏رومی، سازه آبیاری عظیمی با یک آبراهه و دو بند بنا شود تا با استفاده از آن، جریان آب این دیار ‏کنترل شود.

مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر با توجه به زمان ساخت از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است. این شاهکار مهندسی هم در ایران و هم در جهان بی‌نظیر است. با توجه به اهمیت شهر شوشتر در برهه‌هایی از تاریخ و توجه ویژه به احداث تأسیسات آبی در این منطقه که از فنون مهندسی پیچیده‌ای سود می‌جوید، ما را در نتیجه نهایی مصمم می‌کند که احداث آسیاب‌ها را متعلق به دوران کهن و حتی هم عصر با ساسانیان بدانیم. مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر در سال ۱۳۷۷ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۱۸۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

همچنین مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران به کمیته میراث جهانی یونسکو معرفی شد و در نشست سالانه اعضای این کمیته در سال ۲۰۰۹ با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت جهانی رسید.

آسیاب‌های آبی دزفول در اولین روز سال نو

آسیاب‌های آبی دزفول یکی از آثار ارزشمند تاریخی شهرستان دزفول به شمار می‌روند و به شماره ۳۹۸۴ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این آسیاب‌ها دارای مالکیت خصوصی بوده که به آسیابان به اصطلاح محلی لُوینه می‌گفتند.

تعداد آسیاب‌ها در دوره‌ صفویه حدود ۵۰ تا ۶۰ عدد بود که بخشی از آنها در اثر سیلاب‌های فصلی تخریب شدند. آسیاب‌های آبی دزفول در بخش‌های مختلف رودخانه دز قرار دارند. بخشی از آنها به فاصله حدود ۸۰۰ متر از سد تنظیمی (دزفول) و در جنوب تفریحگاه ساحلی دز، بخشی در زیر پل جدید (دوم) دزفول و بخشی دیگر نیز در کنار پل قدیم این شهرستان ساخته شده‌اند. پیشینه تاریخی آسیابهای آبی دزفول در ارتباط با پل قدیم (دزفول) بوده که به دوره ساسانیان باز می گردد اما عمده آثار موجود از آسیاب‌ها که در سه بخش از رودخانه موجود است به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه باز می گردد.

این سازه‌ها از مصالحی چون قلوه سنگ رودخانه ایی، آجر و با ملات ساروج ساخته شده اند.شکل معماری آسیاب‌ها برگرفته از سبک معماری بومی شهرستان دزفول بوده و به صورت یک مجموعه به هم پیوسته ساخته شده و به هم مربط هستند.

گنجینه‌های طبیعی دشت آزادگان؛ سفری به مناطق میشداغ و ام‌الدبس

دشت آزادگان در غرب خوزستان، با وجود آب‌وهوا و اقلیم خاص خود، زیستگاه مناطقی بکر و منحصربه‌فرد همچون میشداغ و ام‌الدبس است؛ این مناطق با داشتن تپه‌های شنی، دشت‌های وسیع، پوشش گیاهی خاص و حیات‌وحش متنوع، نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی اهمیت زیادی دارند، بلکه ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری طبیعی دارند.

به گزارش ایرنا، در غرب خوزستان، جایی که دشت‌های وسیع و افق‌های بی‌پایان، چشم را مسحور زیبایی خاموش خود می‌کنند، مناطقی کمتر شناخته‌شده اما بی‌نهایت ارزشمند جای گرفته‌اند.

میشداغ و ام‌الدبس، هر یک با ویژگی‌های طبیعی منحصربه‌فرد، بخشی از زیست‌بوم غنی این منطقه را تشکیل می‌دهند؛ این سرزمین‌ها با تپه‌های شنی، پوشش گیاهی خاص و حیات‌وحش متنوع، نه‌تنها گنجینه‌ای برای پژوهشگران محیط‌زیست و طبیعت‌گردان هستند، بلکه ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری پایدار دارند.

اینجا، جایی است که پرندگان مهاجر، زمستان را در آرامش می‌گذرانند، آهوها در میان تپه‌های شنی می‌دوند و شب‌ها، صدای زوزه شغال‌ها در سکوت کویر طنین‌انداز می‌شود؛ از سرسبزی درختچه‌های کنار و گز در ام‌الدبس گرفته تا چشم‌اندازهای کویری میشداغ، این مناطق هر یک بخشی از هویت طبیعی دشت آزادگان را روایت می‌کنند.

اما در کنار این زیبایی‌ها، چالش‌هایی همچون تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز و کمبود زیرساخت‌های گردشگری نیز وجود دارد که لزوم حفاظت از این مناطق را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

منطقه میشداغ؛ کویر کوچک خوزستان

منطقه میشداغ در شمال غربی خوزستان و در نزدیکی شهر بستان قرار دارد؛ این منطقه به دلیل داشتن تپه‌های شنی و ماسه‌ای، ظاهری مشابه کویرهای مرکزی ایران دارد و از این نظر به «کویر کوچک خوزستان» معروف شده است.

پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری

میشداغ دارای پوشش گیاهی بسیار مقاومی است که شامل درختچه‌هایی مانند قیچ، تاغ و گونه‌هایی همچون استبرق، کاروان‌کش و انواع گیاهان شورپسند می‌شود. این منطقه در سال‌های اخیر شاهد اجرای پروژه‌های بیابان‌زدایی و کاشت گونه‌های مقاوم در برابر خشکسالی بوده است.

از نظر جانوری، میشداغ زیستگاه انواع خزندگان همچون مار شاخدار، بزمجه، لاک‌پشت و آگاما است. در کنار آن، پرندگانی مانند هوبره، زاغ بور و چکاوک بیابانی نیز در این منطقه دیده می‌شوند. پستاندارانی مانند روباه شنی، خرگوش و گاهی آهو نیز در این منطقه مشاهده شده‌اند.

اهمیت تاریخی و گردشگری

میشداغ علاوه بر جذابیت‌های طبیعی، از نظر تاریخی نیز اهمیت دارد، زیرا در دوران جنگ تحمیلی به‌عنوان یکی از مناطق عملیاتی استفاده می‌شد. امروزه، برخی از یادمان‌های دفاع مقدس در این منطقه حفظ شده‌اند که می‌توانند برای گردشگری فرهنگی و تاریخی جذاب باشند. همچنین، رمل‌های ماسه‌ای میشداغ مقصدی مناسب برای کویرنوردی و آفرودسواری است.

منطقه ام‌الدبس؛ بهشت پنهان حیات‌وحش خوزستان

منطقه ام‌الدبس در غرب خوزستان و نزدیکی مرز ایران و عراق قرار گرفته و به دلیل موقعیت خاص خود، از جمله مناطقی است که کمتر مورد توجه گردشگران قرار گرفته، اما اهمیت بالایی در اکوسیستم منطقه دارد.

این منطقه یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر در خوزستان است. در فصل مهاجرت، پرندگانی مانند فلامینگو، حواصیل، درنا و اردک‌های وحشی به این منطقه سفر می‌کنند. همچنین پرندگان شکاری همچون عقاب طلایی و سارگپه نیز در ام‌الدبس مشاهده می‌شوند. از پستانداران موجود در منطقه می‌توان به گراز، روباه، گرگ و شغال اشاره کرد.

منطقه‌ام الدبس تا چند دهه پیش به‌ عنوان یکی از مناطق بیابانی ایران شناخته می‌شد و یک بیابان مملو از تل‌های رمل و تپه های شنی بود اما از سال ۱۳۶۸ این ناحیه شامل طرح تثبیت طرح شن زدایی قرار گرفت به همین جهت هزاران درخت در این منطقه کشت شد. از جمله این درختان می‌توان به پانی کوم، آکاسیا، ویکتوریا، گز شاهی، کهور، استبرق، پنی زتوم و اسکنبیل اشاره کرد و همین مورد باعث شده است تا یک جنگل سرسبز و زیبا در دل کویر ایجاد شود.

تقریبا یک‌چهارم از وسعت این بیابان یعنی حدود ۲۵ هزار هکتار به‌وسیله این درختان پوشیده شده است؛ البته قبل از آن نیز به صورت معدود در این ناحیه درختانی وجود داشت.

ظرفیت‌های گردشگری و حفاظت از منطقه

مهم‌ترین مولفه‌ای که گردشگران را به سمت این ناحیه جذب می‌کند، تلاقی کویر و جنگل با همدیگر است که این موضوع به نوبه خود بسیار نایاب است.

ام‌الدبس به دلیل طبیعت بکر و حیات‌وحش متنوع، ظرفیت بالایی برای گردشگری طبیعی و پرنده‌نگری دارد. با این حال، عدم وجود زیرساخت‌های مناسب باعث شده که این منطقه کمتر مورد بازدید قرار گیرد. حفاظت از این منطقه و جلوگیری از شکار غیرمجاز، می‌تواند در حفظ تعادل اکوسیستم و افزایش پتانسیل گردشگری آن نقش مهمی داشته باشد.

ضرورت حفاظت و توسعه پایدار

مناطق میشداغ و ام‌الدبس هر یک با ویژگی‌های خاص خود، بخشی از گنجینه‌های طبیعی دشت آزادگان را تشکیل می‌دهند. این مناطق نه‌تنها از نظر اکوسیستمی ارزشمند هستند، بلکه با برنامه‌ریزی صحیح می‌توانند به مقاصد گردشگری مهمی تبدیل شوند.

توسعه گردشگری پایدار، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حفاظت از حیات‌وحش این مناطق، می‌تواند ضمن حفظ محیط‌زیست، فرصت‌های اقتصادی و تفریحی جدیدی برای منطقه ایجاد کند.

تالاب شادگان؛ بهشت گمشده‌ای در دل خوزستان

تالاب شادگان، یکی از بزرگترین و ارزشمندترین تالاب‌های ایران، در جنوب استان خوزستان و در نزدیکی شهر شادگان واقع شده است؛ این تالاب با تنوع زیستی بی‌نظیر، نه تنها مکانی برای تفرج و طبیعت‌گردی است، بلکه به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده با ارزش‌های اکولوژیک و محیط‌زیستی ویژه شناخته می‌شود.

تالاب شادگان، که در فاصله حدود ۹۰ کیلومتری از اهواز و در حاشیه روستای صراخیه قرار دارد، به عنوان یکی از تالاب‌های بین‌المللی ایران در فهرست رامسر به ثبت رسیده است.

این تالاب با مساحتی بیش از ۴۰۰ هزار هکتار، یکی از مهمترین زیستگاه‌های آبی ایران محسوب می‌شود و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، نقطه‌ای حیاتی برای انواع گونه‌های گیاهی و جانوری است.

پوشش گیاهی و اکوسیستم تالاب

تالاب شادگان با پوشش گیاهی متنوعی همچون نی‌زارها، گیاهان آبزی و درختان مانگرو (حرا) پوشیده شده است؛ این گیاهان، علاوه بر حفظ اکوسیستم تالاب، نقش مهمی در کاهش فرسایش خاک و حفاظت از سواحل ایفا می‌کنند.

درختان حرا که در حاشیه تالاب رشد می‌کنند، به عنوان یک زیستگاه مهم برای پرندگان مهاجر و دیگر موجودات آبزی شناخته می‌شوند؛ گیاهان آبزی دیگر نیز محیط مناسبی برای تکثیر ماهیان و سایر جانداران آبزی فراهم می‌آورند.

گونه‌های جانوری

تالاب شادگان، به‌ویژه برای پرندگان مهاجر، یکی از زیستگاه‌های مهم به شمار می‌رود؛ در این منطقه بیش از ۲۵۰ گونه پرنده شناسایی شده که شامل گونه‌های مهاجری همچون فلامینگو، چنگر، غاز و انواع اردک‌ها می‌شود.

علاوه بر پرندگان، تالاب شادگان میزبان انواع ماهیان، خرچنگ‌ها و دیگر موجودات آبزی است که در این محیط غنی زندگی می‌کنند. این تالاب همچنین به عنوان یک زیستگاه حیاتی برای گونه‌های در معرض خطر و در حال انقراض، مانند گوزن زرد ایرانی و مارال شناخته می‌شود.

با وجود ارزش‌های اکولوژیکی بالا، تالاب شادگان با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. کاهش منابع آبی، تغییرات اقلیمی و آلودگی‌های صنعتی از جمله تهدیدات جدی این تالاب به شمار می‌آیند؛ کاهش ورودی آب به تالاب به دلیل سدسازی‌ها و برداشت‌های بی‌رویه آب از رودخانه‌ها و کانال‌ها، باعث شده است که بخش‌هایی از این تالاب خشک شوند و زیستگاه‌های طبیعی موجودات آسیب ببینند.

اقدامات حفاظتی و مدیریت

با توجه به اهمیت اکولوژیکی تالاب شادگان، اقدامات حفاظتی متعددی در این منطقه انجام شده است. ایجاد مناطق حفاظت‌شده، کنترل شکار غیرمجاز و نظارت بر فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی در حاشیه تالاب، از جمله اقداماتی است که برای حفظ این اکوسیستم ارزشمند انجام می‌شود.

علاوه بر این، آگاهی‌رسانی به مردم و گردشگران در خصوص اهمیت تالاب و نیاز به حفاظت از آن، می‌تواند در حفظ این منابع طبیعی کمک کند.

تالاب شادگان به عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی خوزستان، با مناظر بکر و تنوع زیستی شگفت‌انگیز خود، همواره مورد توجه دوستداران طبیعت و محققان محیط‌زیست قرار دارد. این تالاب نه تنها به عنوان یک پارک طبیعی و زیستگاه مهم پرندگان، بلکه به عنوان یک منبع حیاتی برای جامعه محلی و اکوسیستم‌های آبی، نیازمند توجه و مراقبت بیشتر است تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این گنجینه طبیعی بهره‌برداری کنند.

روستای صراخیه؛ مقصدی محبوب برای قایق‌سواری و تجربه طبیعت بکر تالاب شادگان

روستای صراخیه در نزدیکی تالاب شادگان، یکی از مقاصد جذاب گردشگری خوزستان است که سالانه میزبان بسیاری از مسافران علاقه‌مند به قایق‌سواری و تجربه طبیعت بکر این منطقه می‌باشد. این روستا به دلیل موقعیت خاص خود در حاشیه تالاب و امکانات گردشگری مناسب، به مکانی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به فعالیت‌های آبی تبدیل شده است.

روستای صراخیه، واقع در حاشیه تالاب شادگان، یکی از روستاهای گردشگری استان خوزستان است که سالانه پذیرای هزاران گردشگر و مسافر از نقاط مختلف کشور می‌باشد. این روستا به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود در نزدیکی تالاب شادگان و زیبایی‌های طبیعی بی‌نظیرش، تبدیل به یک مقصد محبوب برای گردشگران علاقه‌مند به قایق‌سواری و فعالیت‌های آبی شده است.

روستای صراخیه در فاصله‌ای کوتاه از تالاب شادگان قرار دارد و با دسترسی آسان از شهر اهواز و آبادان، به‌راحتی می‌توان به آن رسید. این روستا به‌ویژه در فصل‌های پرآب سال، با مناظر زیبا و آب‌های آرام تالاب، فرصتی مناسب برای بهره‌برداری از فعالیت‌های آبی فراهم می‌کند.

قایق‌سواری و جاذبه‌های طبیعی

یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری روستای صراخیه، قایق‌سواری در تالاب شادگان است؛ گردشگران می‌توانند با قایق‌های موتوری و سنتی، به اعماق تالاب رفته و از مناظر طبیعی زیبای آن لذت ببرند.

در این سفرها، بازدیدکنندگان قادر خواهند بود از نزدیک به تماشای حیات وحش تالاب، از جمله پرندگان مهاجر، ماهیان و پوشش گیاهی منحصر به‌فرد تالاب بپردازند.

همچنین، این روستا به دلیل نزدیکی به درختان حرا و نی‌زارها، محیطی آرام و دل‌نشین برای گردشگران فراهم می‌آورد که علاقه‌مندان به عکاسی و طبیعت‌گردی می‌توانند در آن لحظات به‌یادماندنی ثبت کنند.

موزه تالاب شادگان

موزه تالاب شادگان، واقع در روستای صراخیه و حاشیه این تالاب بین‌المللی ، یکی از جاذبه‌های فرهنگی و آموزشی مهم استان خوزستان است که به معرفی اکوسیستم‌های تالابی و اهمیت حفظ آن‌ها می‌پردازد؛ این موزه به بازدیدکنندگان اطلاعات ارزشمندی درباره گونه‌های گیاهی و جانوری تالاب، از جمله پرندگان مهاجر، ماهیان، و گیاهان آبزی ارائه می‌دهد.

همچنین، موزه تالاب شادگان به‌عنوان یک مرکز آموزشی، نقش مهمی در آگاهی‌رسانی به عموم مردم و گردشگران درباره چالش‌ها و تهدیدات محیط‌زیستی این منطقه ایفا می‌کند.

در داخل موزه، بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌ای از نمایشگاه‌ها و آثار هنری مربوط به تالاب، همچنین ماکت‌های زیستگاه‌های مختلف و تصاویر مستند از حیات وحش تالاب شادگان دیدن کنند؛ این موزه فرصتی مناسب برای آشنایی با زندگی بومیان منطقه، اهمیت تالاب‌ها در اکوسیستم‌های جهانی، و تلاش‌های حفاظت از این منابع طبیعی فراهم می‌آورد. همچنین، موزه تالاب شادگان به‌عنوان یک مکان مناسب برای تحقیق و پژوهش، به محققان و دانشجویان حوزه‌های محیط‌زیست و علوم طبیعی نیز خدماتی ارائه می‌دهد.

تجربه فرهنگ و زندگی روستایی

مسافران همچنین می‌توانند با ورود به روستای صراخیه، از نزدیک با سبک زندگی مردم بومی آشنا شوند؛ زندگی ساده و سنتی مردم این روستا، مهمان‌نوازی گرم و مهربانانه آنان، و همچنین محصولات محلی همچون خرما، ماهی‌های تازه و صنایع دستی، تجربه‌ای فرهنگی و متفاوت را برای گردشگران رقم می‌زند

با توجه به ظرفیت‌های موجود، روستای صراخیه می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های گردشگری، از جمله ساخت اقامتگاه‌های بوم‌گردی و فراهم کردن امکانات رفاهی بیشتر، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در خوزستان تبدیل شود.

روستای صراخیه با امکانات مناسب برای قایق‌سواری و دسترسی آسان به تالاب شادگان، به یکی از مقاصد جذاب گردشگری در جنوب کشور تبدیل شده است. این روستا با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی خود، فرصت بی‌نظیری برای مسافران فراهم می‌آورد تا از زیبایی‌های طبیعت بهره‌برداری کرده و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی داشته باشند