راهنمای محلی خوزستان

آیین و سنن کهن محرم شوشتر در مسجد شیخ‌جعفر شوشتری (ره) شهرستان شوشتر برگزار شد

همزمان ماه محرم و ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) در راستای احیا و حفظ آیین و سنن کهن محرم، مداحی و نواهای محرمی کهن دیار شوشتر برنامه ای به همت اداره میراث فرهنگی گددشگری و صنایع دستی شوشتر و هیأت های مذهبی و عزاداران حسینی ، صبح روز جمعه ( وم امرداد۱۴۰۴ ) ، در مسجد شیخ جعفرشوشتری (ره) برگزار گردید.

از جمله برنامه های اجرا شده می توان به آیین کهن سبیل خوانی (سبیل عطشان) و نواختن دُهُل و سُرنا وآین ای واویلا که از سنت های قدیمی شوشتر می باشند اشاره نمود.

در ادامه این رویداد فرهنگی مذهبی نواها و مداحی های سنتی کهن شهر شوشتر توسط پیرغلامان و سینه سوختگان اهل بیت عصمت و طهارت به اجرا در آمد.
هدف از اجرای این برنامه حفظ آیین‌ و سنن محرمی و جلوگیری از فراموشی این سنت‌های بومی در قالب ترویج میراث معنوی حاکم بر این کهن شهر بوده و از دلایل انتخاب محل انجام این مراسم برای چنین موضوعی می‌توان به شخصیت برجسته علمی و دینی مالک این بنا در جهان اسلام و همینطور به تاریخی بودن این مسجد بعنوان بخشی از مجموعه حاج شیخ جعفر شوشتری اشاره نمود که البته از گذشته تاکنون یکی از محل های اصلی برای ترویج فرهنگ شیعیان در این شهر بشمار می رفته است.

در پایان این رویداد که با استقبال کم نظیر مردمی همراه بود، به پاس سال ها خدمتگزاری صادقانه و خالصانه پیرغلامان امام حسین(ع) مراتب تقدیر از ایشان با لوح تقدیر و تندیس نماد نخل مقام حسین شوشتراز طرف گروه طلا سازی محمود و اداره میراث میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شوشتر به عمل آمد .

شایان ذکر است، این برنامه با حضور چشم گیر اقشار مردم و محبان اهل بیت (ع) و همراهی جمعی از مسئولین محلی و استانی انجام گردید.

بخش دوم عکسها در ادامه نوشته

گزارش تصویری کامل در ادامه نوشته

آیین مشعل گردانی محرم در بهبهان

از جمله رسوم قدیمی كه در روزهای دهه ی اول محرم برگزار می شود، رسم مشعل گردانی بهبهانی ها است. در گذشته مشعل هایی با پنج شعله در هر محله بین عزاداران گردانده می شد. مردم مشعل را در جلوی هر محله روشن كرده تا نور و روشنایی محفل گردد، سپس در بین عزاداران و سینه زنان گردانده می شد.

آتش و روشنایی از عهد باستان تاكنون در فرهنگ ایران زمین وجود داشته و مورد احترام بوده چرا كه آن را نماد نور، روشنی، حرارت و پاكی می دانستند.

محله ی پَر یكی از محله های قدیمی شهر بهبهان است كه مشعل گردانی را حفظ كرده و این آیین در شب عاشورا در آن اجرا می شود.

مشعل ها از جنس آهن هستند و دارای سه شاخه(همانند مشعل محله بدیعا)، چهار یا پنج شاخه(مانند مشعل محله پَر) به شكل استوانه ای كه با فاصله به یكدیگر مرتبط و همه به پایه ی بلند اصلی كه بلندترین شعله است متصل شده اند. برای شعله ور كردن آتش مشعل از چند روز پیش از فرا رسیدن محرم و اجرای آیین، پارچه های كهنه به وسیله ی مردم محل جمع آوری می شود.

پارچه ها را به شكل لوله شده آماده كرده و درون ظرفی پر از نفت می خیسانند تا دیرتر بسوزند. بعدها بعضی از محله ها از فانوس به جای مشعل استفاده كردند كه راحت تر بود. این مشعل یك نفر چرخاننده و دو نفر همراه كمكی دارد. رسم بر این است كه ابتدا در شب عاشورا میان سینه زنان آن را یك بار می چرخانند و سپس در خانه هایی كه در محدوده ی محله، نذوراتی دارند، چرخانده می شود.
به تدریج مشعل های قدیمی كنار گذاشته شد و كم كم به دست فراموشی سپرده شدند.
تا سال 1350 مشعل گردانی در بهبهان رواج داشته و از آن پس رفته رفته اجرای آن كمتر شده و هم اكنون برگزاری این آیین تنها محدود به یك نقطه و محله از این شهر شده است.

عکاس: میلاد خراسانی

"کتاب دایر المعارف محرم شوشتر رونمایی شد

"کتاب دایر المعارف محرم شوشتر" به نگارشِ شاعر، نویسنده و عاشورا پژوه شوشتر، محمّدعلی صالحه(مهدی‌آبادی)؛ کتابی با موضوع و به عنوان شناسنامه‌ی مستند عزاداری در شوشتر شامل سنت‌ها، آیین‌ها و تمام مراسم اجرایی در ماه محرم و صفر می‌باشد که در طی مدت یک دهه توسط ایشان تهیه گردیده است.

استاد صالحه در مورد چاپ کتاب، چنین توضیح دادند:

این کتاب با نام "دایره‌المعارف محرم در شوشتر"، حاصل یک دهه تلاش و پیگیری‌های جدّی، تحقیق، پژوهش، مصاحبه های فراوان میدانی بصورت شبانه‌روزی می‌باشد که با توجه به فوتِ بسیاری از پیشکسوتان و بزرگانِ تعزیه‌خوان، روضه‌خوان، وعاظ هیئتی‌ها و افراد مطلعِ قدیمی، به سختی توانسته شد اطلاعاتی در خصوص سنت‌ها و آیین‌های عزاداری در محرم و صفرِ شوشتر، از دیگر معمّرین و مطّلعین بدست آورده وثبت شود.

تا حد امکان سعی گردید تا زندگینامه‌های قابل توجهی از علمای واعظ، منبری‌ها، روضه‌خوانان، نوحه‌سرایان، نوحه‌خوانان، روضه‌خوانانِ نوحه‌سرا، نوحه‌خوانانِ نوحه‌سرا، عرفا و دانشمندانِ نوحه‌سرا، چهره‌ها و بانیان سرشناسِ شبیه خوانی‌ها، سبیل‌خوانان، واویلاخوانان، سرنانوازان، نخل‌کشان، شیدونه‌برداران، حجله‌برداران، دُهُل‌سُرنانوازی، علم‌گردانی، روضه‌هایی که بر روی سکوها، بقاع، مساجد و روضه‌های خانگی برگزار می‌گردید، معرفی هیئت‌های سینه‌زنی، زنجیرزنی، دهل‌نقاره و آنچه که به نام سنت عزاداری در شوشتر بوده است که بالغ بر نود(۹۰) بخش جداگانه می‌باشد، را بدست آورم و برای آنکه دانش پژوهان در هر رتبه، مقام و مقطع سنی و تحصیلی به راحتی بتوانند کتاب را مطالعه نمایند در نظر گرفتم که کتاب را بصورت نثر بسیار روان با اشاراتی گوناگون به تاریخ و جغرافیای شهر تدوین کنم و آنچه که در شهر شوشتر به لحاظ عزاداری مرسوم بوده است را تهیه و در اختیار خوانندگان عزیز قرار دهم.

کتاب دایره‌المعارف محرم در شوشتر، مجموعه‌ای از مستندات تاریخی، هنری، فرهنگی، تعزیه، شبیه‌خوانی و عزاداری است که علاوه بر نگاشتن تاریخ عزاداری و بیان سنت‌ها و آیین‌ها در ماه محرم و صفر، به موضوعات پیرامونی بحث و نگاشتنِ دانستنی‌ها و فرازهایی از تاریخ شوشتر که شاید مرتبط با محرم نباشد ولی در جهت تنویرِ ذهن و روشن نمودن موضوع بسیار مفید بوده است اشارات قابل توجه و جالبی شده که بر جذابیت مطالعه‌ی کتاب افزوده است و این اشارات در ادامه ی موضوع و یا در پاورقی‌های کتاب آورده شده.

در هر بخش از کتاب حکایاتی خواندنی و شنیدنی بصورت مستند آورده شده است که مطالعه‌ی آن‌ها شیرین و بیانگر تاریخ عزاداری در شوشتر می باشد.

این کتاب نفیس را که در حدود ۱۶۰۰ صفحه و در قطع رَحلی به چاپ می‌رسد و دارای حدود۶۰۰ تصویر عاشورایی از قدیم و معاصر، انتخاب شده از حدود ۱۳۰۰۰ عکسِ تحویل گرفته شده می‌باشد.

این کتاب با حضور جمعی از مسولین شهری و استانی و علاقه مندان به فرهنگ و هنر و دسته جات عزاداری در مسجد آیت‌الله آل‌طیّب شوشتر پایتخت مقتل خوانی ایران ، دوشنبه‌ شب، مورخ: ۱۶ تیرماه ۱۴۰۴ رونمایی شد.

علاقه‌مندان می‌ توانند *کتاب نفیس دایره‌المعارف محرم در شوشتر* را که در حدود ۱۶۰۰ صفحه و در دو جلد قطع رَحلی به چاپ می‌رسد و دارای حدود۶۰۰ تصویر عاشورایی از قدیم و معاصر، انتخاب شده از حدود ۱۳۰۰۰ (سیزده هزار) عکسِ تحویل گرفته شده می‌باشد، به مبلغ ۵/۰۰۰/۰۰۰ تومان (پنج میلیون تومان) تهیه و مبلغ را به شماره کارت آقای ایرج متقی‌زاده (انتشارات میراث ماندگار در شهرستان قم) واریز و تصویرِ تاییدیه واریزی را از طریق واتس‌آپ به شماره 09163226128 (آقای سعید مخیری) مسئول کتابخانه علامه شیخ شوشتری، ارسال نمایند.

شماره کارت به نام ایرج متقی‌زاده (انتشارات میراث ماندگار) تقدیم می‌گردد:
َشماره کارت بانک تجارت
5859831117644129

عکس:-حسین زرگران فرمانداری شوشتر..ابوالفضل مهدی پور ...فرمانداری شوشتر

تعزیه شوش؛ میراثی معنوی با بیش از یک قرن قدمت

شهر شوش به عنوان کانون عزاداران و عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، محل برگزاری بزرگترین تعزیه و شبیه خوانی کشور است.

در این آیین واقعه کربلا به صورت تعزیه و شبیه خوانی با حضور هزاران نفر از عزاداران و سوگواران حسینی از نقاط مختلف استان خوزستان و دیگر استان‌های کشور به تصویر کشیده شد

این آیین که از سابقه صد ساله برخوردار است و در میراث ملی کشور نیز ثبت شده در روز عاشورا اجرا می‌شود.

. در این تعزیه، حماسه کربلا و رویارویی امام حسین (ع) و یاران با وفایش با لشکر یزیدیان به صورت میدانی به تصویر کشیده شد و مردم و گردشگران عزادار از سراسر کشور با مشاهده این تعزیه اشک ماتم ریخته و بر سر و سینه خود زدند.

بیان اشعار مختلف در وصف امام حسین (ع) و دلاوری یارانش از جمله ویژگی‌های این تعزیه است.

تعزیه شهرستان شوش دانیال در استان خوزستان یکی از بزرگ‌ترین تعزیه‌های میدانی کشور است که در سال ۱۳۸۷ در صدمین سال برگزاری به عنوان میراث‌فرهنگی معنوی به ثبت‌ ﻣﻠﯽ رسید.

تعزیه‌خوانی در این شهر از سال ۱۲۸۵ آغاز شده است و بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. هرسال جمعیت زیادی از شهرهای مختلف استان و کشور، در روز عاشورا برای دیدن این تعزیه به شوش می‌آیند تا این شبیه‌خوانی را از نزدیک ببینند.

هرسال با شروع محرم در شهرستان شوش، شور حسینی برپا است و این شهرستان به‌صورت کانونی ثابت برای عزاداران تبدیل می‌شود

عکس:سید حامد موسوی/ایسنا

آیین نصب پرچم شب اول محرم در «شوشتر»

شوشتر از شهرهای استان خوزستان می باشد و دارای آیین های مذهبی فراوان است. مراسم آیینی نصب و برافراشتن پرچم عزای امام حسین(ع) که مبنی بر اعلام شروع و اقامه ی عزای سرور سالار شهیدان امام حسین (ع) می باشد و در واقع نوعی پیشواز مراسمات محرم و صفر می باشد که هر ساله در شب اول ماه محرم در شوشتر برگزار می گردد

قدمت مراسم نصب پرچم متبرک به عتبات، به زمانی برمی‌گردد که عزاداری‌ها در دوره رضاشاه ممنوع بود. بهر حال مردم می‌خواستند عزاداری کنند؛ شهر شوشتر هم شهر علما است و مردم انتظار داشتند که عزاداری برگزار شود. مردم در این سال‌ها، پرچمی را شب اول محرم بیرون شهر می‌بردند و آن را بیرون شهر به علامت عزاداری نصب می‌کردند؛ آنجا مراسم عزاداری برپا می‌کردند و بعد از آن پرچم را جمع می‌کردند. کم‌کم این اتفاق رسمی‌تر شد. با شروع مجدد عزاداری، سردر هیئات و تکایا، نصب پرچم انجام می‌شد. ا

نصب بیرق، آیینی سنتی و مذهبی در اول محرم، مبنی بر اعلام عزای سرور سالار شهیدان امام حسین (ع) و در واقع پیشوازی است که هر ساله در شب اول ماه محرم در شوشتر برگزار می شود.
این رسم با این شیوه و نحوه‌ی اجرا با گذشت زمان به فراموشی سپرده شد تا این که در سال ۱۳۸۵ هیات مذهبی طفلان مسلم شوشتر آن را دوباره احیا کرد. این پرچم که به ارتفاع حدود ۳۰ متر است هر ساله در حرمین شریفین متبرک شده و با فرارسیدن ماه محرم به نشانه‌ی آغاز در آیینی بر بلندایی نصب می‌شود.

این مراسم همانگونه که از نام آن مشخص است در شب اول محرم با شور و شوقی حسینی در شهر شوشتر برگزار می شود.
مسیر آغاز این مراسم از مسجد ابریشم کاران آغاز و مردم پرچم متبرک را با سینه زنی تا محل امام زاده عبدالله شوشتر بدرقه می کنند.

برافراشتن پرچم عزای سرور و سالار شهیدان در شب اول محرم در شوشتر قدمتی طولانی دارد اما در طول سالهای گذشته این آیین باشکوه تر از گذشته ادامه یافته است.
شهرستان شوشتر در زمینه آیین ها عزاداری دهه اول محرم سابقه ای دیرینه دارد و آیین های عزاداری در این شهرستان با شور و حال خاصی همراه است.

این آیین مذهبی، با شماره ۱۹۹۵ به ثبت ملی رسیده است

عکس:محمد آهنگر/فارس