راهنمای محلی خوزستان

سنگ‌ نگاره «کول فرح»

سنگ‌ نگاره کول فرح یکی از آثار تاریخی استان خوزستان است که در منطقه‌ای به نام تنگه کول فرح در ۷ کیلومتری شمال شرقی ایذه قرار دارد. سنگ‌ نگاره کول فرح شامل ۶ نقش برجسته است که به دوران عیلامیان (ایلام کهن) تعلق دارد.

کول فرح از دو واژه «کول» به معنای دره و «فَرَح» به معنی شادی و خوشحالی تشکیل شده است. دره‌ها عموماً نقاطی عمیق و بسته می‌باشند، اما این دره برخلاف معمول، روح‌افزا و دلباز است از این رو به این نام معروف شده است.به دلیل عدم رسیدگی مطلوب و لازم در سال های اخیر این اثر مهم تاریخی با فرسایش طبیعی منطقه رو به نابودی و ناپدید شدن نقوش برجسته آن قرار دارد و همچنین محلی برای نوشته شدن یادگاری های برخی افراد محلی تبدیل شده است.

این محوطه باستانی در منطقه ‌ای به نام تنگ کول فرح یا کول ‌فره در انتهای دشت ایذه واقع شده است. تنگ دره‌ای است که بیش از اندازه طبیعی ژرف و باریک باشد. در سمت راست ورودی این دره در کنار یک رشته کوه دو قطعه سنگ عظیم و نامنظم وجود دارد که بر بدنه آنها نقوش ظریف و زیبایی از شمایل انسان ها و جانوران در حالات نیایش و احترام، حمل خدایان، قربانی کردن و اجرای موسیقی قابل مشاهده است.

سنگ‌ نگاره کول فرح شامل شش نقش برجسته متعلق به دوران عیلامیان است و با توجه به تصاویر این سنگ نگاره و بقایایی همچون گورها، کانال آب، ساختمان‌ها و مناطق دید‌بانی که از محل زندگی مردمان آن روزگار در میان کوه‌ها باقی مانده گمان می رود که این محل پرستشگاه یکی از خدایان ایلامی به نام نارسینا بوده است.

در حریم محوطه باستانی کول‌ فرح تپه‌ های باستانی پرچستان و چغاکره و نیز تالاب میانگران وجود دارد. منطقه باستانی کول فرح علاوه بر دارا بودن آثار تاریخی ارزشمند، به سبب قرارگیری در یکی از مناطق بسیار خوش آب و هوای استان خوزستان، از نقاط گردشگری این استان به شمار می رود.

عکس:علی معرف/ایرنا

"کاخ آپادانا" بنایی در قدیمی‌ترین سکونت‌گاه جهان

«کاخ آپادانا» واقع در شوش که به دستور داریوش بزرگ بنا نهاده شده، بیان‌کننده بخشی از هویت و فرهنگ غنی این منطقه در خوزستان است.

به گزارش ایسنا، شهر شوش به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های جهان شناخته می‌شود و دربرگیرنده وقایع تاریخی شگرفی از دوران حکومت پادشاهان و امپراطوران ایران کهن است که تاریخ‌شناسان،باستان‌شناسان و مورخان را به نکوهش وا داشته است.

«کاخ آپادانا» حدود سال‌های 515 الی 521 پیش از میلاد به دستور داریوش بزرگ بر روی آثار و بقایای ایلامی بنا نهاده شد و قصر زمستانی شاهان هخامنشی بود. آپادانا با مساحت 10 هزار و 434 متر از واحدهای مختلفی تشکیل شده است.

واحدهای این کاخ شامل تالار عام، حرم سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و همچنین سه حیاط مرکزی می‌شده است. دیوارهای داخلی این بنا با آجر لعابدار منقش از طرح‌های سپاه جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی مزین بوده‌ است، در حال حاضر بقایای جا مانده از این کاخ و بنا در موزه‌های خارجی و داخلی نگهداری می‌شود.

«کاخ آپادانا» در سال‌ها 1311 الی 1314 در حفاری‌های بین‌المللی از دل خاک بیرون کشیده شد که در سال 1380 در فهرست آثار ملی و در سال 2015 به ثبت جهانی رسید. فرانسوی‌ها پس از کشف این بنا ستون‌ها، سرستون‌ها و بیشتری اشیائی که از آن کشف شد را با خود به فرانسه بردند و در حال حاضر این موارد در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.

کاوش‌های انجام شده در این منطقه و بنا باعث پیدا شدن کتیبه‌ای مربوط به دوران پادشاهی داریوش شد که این کتیبه یکی از ارزشمندترین آثار آپادانای شوش است. نوشته‌ای از داریوش بر روی کتیبه کشف شده در شوش وجود دارد که بیانگر شرح ساخت «کاخ آپادانا» است.

‌هم‌چنین به نظر می‌رسد این کاخ در سال‌های پس از مرگ داریوش و در زمان سلطنت اردشیر اول دچار حریق شده و پس از آن توسط اردشیر دوم مورد بازسازی قرار گرفته است. از شباهت ستون‌های کاخ آپادانای شوش و تخت جمشید هم می‌توان فهمید هردو متعلق به یک دوره زمانی بوده‌اند؛ در دیوارهای کاخ آپادانا که امروز چیزی از آن باقی نمانده همان نقش‌های سربازان هخامنشی با فیگورها و ریش‌هایی که در تخت جمشید دیده‌ایم تکرار می‌شود.

شیر شوش هخامنشی، سربازان جاویدان هخامنشی، ظروف سفالین لعابدار و گردنبندهای طلا و فیروزه نیز بخشی از اشیایی هستند که در حال حاضر موزه لوور میزبان آن‌ها است و این اشیاء در آن محل نگهداری می‌شوند.

ژان دیولافوا باستان‌شناس بدون هیچ دلسوزی برای اشیاء کشق شده در کتاب خاطراتش نوشته است « دیروز گاو سنگی بزرگی را که در روزهای اخیر پیدا شده است با تاسف تماشا می‌کردم، در حدود دوازده هزار کیلو وزن دارد، تکان دادن چنین توده عظیمی غیرممکن است. بالاخره نتوانستم به خشم خود مسلط شوم، پتکی به‌دست گرفتم و به جان حیوان سنگی افتادم. ضرباتی وحشیانه به او زدم. سر ستون در نتیجه ضربات پتک مثل میوه رسیده از هم شکافت. یک تکه سنگ بزرگ از آن پرید و از جلوی ما رد شد، اگر با چالاکی خودمان را کنار نمی‌کشیدیم پایمان را خرد می‌کرد ...»

بر اساس اعتقاد بسیاری از باستان‌شناسان اولین نشانه‌های تمدن بشری در شهر شوش به دهکده‌ای تاریخی و متعلق به دورانی است که بالغ بر هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد که همین مسئله دلیل شکوه منطقه در سراسر جهان شده است.

باستان‌شناسان نیز به دلیل اهمیت و شکوه تاریخی این منطقه هم‌چنان به فعالیت‌ و کاوش‌ برای جستجوی بخشی دیگر از تاریخ و فرهنگ گذشتگان این سرزمین علاقه‌ دارند.

منبع:www.iranreview.org

مجموعه جهانی چغازنبیل

ال اونتاش (Al Untash به ایلامی / دوراونتاش DurUntsh به اکدی) نام باستانی شهری است که امروزه به عنوان چغازنبیل میشناسیم.

این شهر به دستور اونتاش ناپیریشا، پادشاه قدرتمند ایلامی در چهارده قرن پیش از میلاد ساخته شده، به همین دلیل نام آن را الاونتاش یعنی شهر اونتاش نامیده اند. شهر از سه حصار (حصار بیرونی، حصار میانی وحصار درونی) تشکیل و در مرکز درونی ترین حصار، زیگورات شهر بنا شده است.

علاوه بر زیگورات، در جای جای مختلف شهر، معابد و ساختمانهای آئینی، مسکونی، مهندسی و آرامگاهی نیز ساخته شده است.

کاوش در چغازنبیل از سال ۱۹۳۵ میلادی توسط هیئت فرانسوی مستقر در شوش آغاز شد و عمده کاوش ها به سرپرستی رومن گیرشمن از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۲میلادی انجام گرفت.

در مرکز شهر، بزرگترین معبد که همان زیگورات است، قرار دارد. زیگورات چغازنبیل در دو مرحله ساخته شده است. در مرحله اول فقط یک حیاط مربع با اتاق‌هایی در اطراف حیاط بوده است. ورودی این اتاق‌ها به حیاط مرکزی باز می‌شدند.

در مرحله دوم، ورودیهای اتاق‌ها را مسدود کردند و طبقات دوم، سوم و چهارم را به صورت حجمهای تو پر خشتی از کف حیاط مرکزی ساختند. پی هر سه این طبقات بر حیاط مرکزی قرار دارند.

راه دسترسی به اتاق‌هایی که قبلا ورودی آن از حیاط مرکزی بود، نیز از سقف طبقه اول و با کمک پلکان بوده است. بر روی طبقه چهارم نیز، معبد اعلی را ساختند. احتمالا زیگورات در زمان رونق شهر، حدود ۵۲ متر ارتفاع داشته که امروزه فقط دو طبقه و نیم از آن به ارتفاع ۲۵ متر از سطح زمین باقی مانده است.

سیدحامد موسوی

پل قدیم دزفول، نماد اقتدار و شکوه ایرانی

پل ساسانی به عنوان پیشانی آثار تاریخی شهرستان دزفول با یکهزار و ۷۰۰ سال قدمت بر فراز رودخانه دز ساخته شده و هدف گردشگران است.

پل ساسانی یا پل قدیم دزفول یکی از آثار تاریخی زیبایی است که همواره مقصد گردشگری بوده و علاقه‌مندان زیادی را به سوی خود جذب کرده است.

پل یکهزار و ۷۰۰ ساله دزفول به عنوان یکی از بی‌نظیرترین آثار تاریخی ایران با معماری زیبا و منحصربه فرد همچنان پابرجا بوده و تا چند سال‌ قبل نیز خودروها امکان تردد از آن را داشتند؛ از سال ۹۰ به منظور حفاظت این اثر بی‌نظیر با احداث میدان آجری مقابل پل این امکان حذف شد و در حال حاضر تردد از پل صرفا به صورت پیاده است.

این پل باشکوه که یادآور روزگار کهن ایران است و تاریخ یکهزار و ۷۰۰ ساله‌اش گردشگران را به سمت خود سوق می‌دهد از قدیمی‌ترین پل‌های دنیا به شمار می‌رود که به دستور شاپور اول پس از پیروزی درجنگ با روم به دست اسیران رومی در بند ایران ساخته شد.

پل قدیم دزفول در سال ۲۶۳ میلادی بر روی رودخانه دز ساخته شد و همیشه محل تحولات مهمی مثل جنگ‌ها و ظهور تمدن‌ها بوده است؛ این پل با ۳۷۰ متر طول در مرکز دزفول قرار دارد و نقطه پیوند شرق و غرب شهر است به طوری که مسیر عبور به شهرهای شوشتر، اندیمشک بوده است.

این پل که بارها در طول تاریخ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته در سال ۱۳۱۰ ثبت ملی و در دوره‌ای تصویرش روی پول ملی چاپ شد؛ در ساختمان این پل آثاری از معماری دوره ساسانی و صفوی به چشم می‌خورد.

خراب شدن دهانه‌های میانی پل در دوره پهلوی باعث شد که ۲ دهانه بتونی روی آن ساخته شود؛ پل ساسانی از سنگ ساروج و آهک درست شده و با اینکه در دوره‌های مختلف چندین بار بازسازی شده اما اغلب پایه‌های پل مربوط به دوره ساسانی است.

پل ۱۴ دهانه دارد و با ایستادن بر روی آن گذر آب خروشان رودخانه دز تماشایی است.

رودخانه‌ای به زیبایی و خروشانی دز که از زیر پل ساسانی می‌گذرد همیشه مورد توجه گردشگران در تمام روزهای سال حتی در فصل سوزان تابستان است.

به گزارش ایرنا، بافت تاریخی و آجری دزفول در کنار رودخانه دز با ۲۸ محله قدیمی با معماری خاص و تزئینات آجری بی‌نظیر تصویر زیبایی برای گردشگران خلق کرده است.

پرونده ثبت جهانی منظر فرهنگی دز شامل پل ساسانی، آسیاب‌های آبی، کت‌ها، دردانه‌ها، قمش‌ها، خانه‌های تاریخی و کارگاه‌های نیلسازی تهیه شده و در دست پیگیری است.

عکس:محمد آذرکیش

کهن شهر شوش

دشت خوزستان، بنابر كيفيت خاص جغرافيايي خود از نظر جنس خاك و تعداد رودخانه هاي پرآبي كه از فلات ايران به آن سرازير مي گردد، يكي از حاصل خيزترين دشت هاي جهان است. اين دشت، از دوران هاي قديم محل سكونت گروه هاي بشري بوده و اقوام بسياري در آن مستقر بوده اند كه امروزه بقاياي شهرها و روستاهاي آن ها به شكل تپه هايي ديده مي شود. بزرگ ترين نمونه ي اين تپه ها را مي توان در كنار شهر فعلي شوش مشاهده كرد كه در زير آن ها مجموعه اي از تاريخ و تمدن خوابيده است به دوره اي از تاريخ و تمدن ايران و جهان تعلق دارد. اهميت شهر شوش كه سال ها پايتخت دولت هاي مقتدر ايلام و هخامنشيان بوده و اهميتي كه در جهان امروز دارد ما را بر آن داشت تا نگاهي به گذشته ي اين شهر كهن بيندازيم.

برای دانلود روی تصویر زیر کلیک کنید