راهنمای محلی خوزستان

برداشت انار در قلعه تل - خوزستان

برداشت انار و تولید رب انار در قلعه تل هر سال با آغاز پاییز رونقی ویژه میگیرد؛ زمانی که باغ های هزاروند در این منطقه به اوج باردهی میرسند و زنان و مردان محلی با شیوه ه های سنتی،انارهای مرغوب را به رب غلیظ، ترش مزه و کاملا طبیعی تبدیل میکنند؛ محصولی که هم هویت غذایی قلعه تل را نمایندگی میکند و هم به یکی از اصلی ترین منابع درآمد خانواده های این شهر تبدیل شده است .

عکس: تسنیم /مرتضی یاقوتی

مراسم عید دهوا حنینا (عید کوچک) منداییان در ساحل کارون

نهم آبان مصادف با عید کوچک یا همان دهوا حنینا در باور صابیین مندایی است؛آنها معتقدند در این روز آب حیات روان شده، گیاهان و نباتات رشد کردند، حیوانات، پرندگان و ماهی‌ها خلق شدند و شرایط زمین برای آدم فراهم شد و فرشتگان این روز را عید گرفتند.

منداییان معتقدند این روز متعلق به تکوین زمین است از این رو هر ساله در چنین روزی آن را جشن می‌گیرند. عید در زبان مندایی دهوا خوانده می‌شود و حنینا نیز به معنی کوچک است

دهوا حنینا از طلوع آفتاب تا طلوع آفتاب روز بعد ادامه دارد. در تمامی اعیاد روحانی مندایی در کنار غسل تعمید درفشی را برپا می‌کند

درفش نماد دینی منداییان است که فرشتگان در کره زمین پس از تکوین نصب کردند. درفش از ابریشم خالص، نی و بوته یاس است و بدین صورت است که نی را در زمین می‌گذارند و ابریشم را روی آن می‌گذارند و سپس یاس را که بوی معطری دارد بر روی آن قرار می‎دهند.منداییان به خدای یگانه، انبیای الهی، معاد، روز رستاخیز و منجی موعود اعتقاد دارند و منتظر ظهور منجی موعود خود که به نوعی پایان دهنده پلیدی ها است به نام "ملکا ان وش اوثرا" هستند.

صابئین مندایی قومی یکتاپرست و اهل کتاب هستند که به صورت گمنام در خوزستان زندگی میکنند و غالب مراسم این قوم همراه با تعمید در آب جاری می باشد در گذشته این قوم توسط یهودیان پس از جنگ و خونریزی زیادی از سمت نواحی اردن رانده شده و در دوره اشکانی به علت آزادی دینی وارد ایران شدند.از آنجا که اغلب مراسم این قوم همراه با تعمید در آب جاری بوده مناطقی را برای سکونت انتخاب میکردند که دارای رودخانه باشد.خوزستان به دلیل داشتن رودخانه های کارون ،کرخه و دز محل اصلی سکونت این قوم در ایران است.

در واژه محلی به این قوم صبی میگویند.

از آنجا که آداب و رسوم دینی مندایی‌ها با غسل در آب روان پیوند دارد در خوزستان این افراد در نزدیکی رودخانه‌های پرآبی که بیشتر در اهواز، خرمشهر، آبادان، دزفول و شوشتر جاری هست زندگی می‌کردند و هم اکنون نیز در شهر اهواز به فعالیت دینی خود و بیشتر به شغل طلاسازی مشغول هستند.

.صابئين مندايي پيروان حضرت يحيي (ع) از پيامبران بزرگ الهي هستند و عقيده ديني آنها برگرفته از عقيده حضرت آدم (ع) است كه تا آخرين پيامبر آنها حضرت يحيي(ع) ادامه يافته است.

دين صابئين مندايي از قديمي ترين آيين هاي الهي است و اصلي ترين ركن ديني آنها غسل تعميد است. اهواز، سوسنگرد، شوشتر و ماهشهر بيشترين محل سكونت آنها در خوزستان بوده است .

گزارش : ابوالفضل مهدی پور

عکس: مریم شهاب زاده

احیای آیین کهن جشن دیسون هلون(جشن آغاز مدارس)در گذشته شوشتر

کهن شهر شوشتر یکی از شهرهای تاریخی ایران است که قدمت و اهمیت آن در میان شهرهای باستانی کشور از گذشته های دور زبانزد بوده است.

ش

شوشتر از گذشته های دور مهد ادبا و بزرگان بوده است که از دل همین دیسون (مکتب خانه)به درجات عالی رسیدند و شوشتر در گذشته دیسون های بسیاری زیادی وجود داشته است که میتوان از معروف ترین دیسون به دیسون حقانی اشاره کرد.
" طبق توضیحات مهندس چهارمحالی، پژوهشگر تاریخ این کهن دیار و دلسوز میراث گذشتگان، در گذشته‌های دور در شوشتر وقتی می‌خواستند برای اولین بار کودکی را به مکتب یا دیسون ببرند، آیین‌هایی ویژه و شعرهایی سنتی خوانده می‌شد از جمله این آیین ها حمام بردن ..کوتاه کردن مو ..خرید گیوه نو ..و همچنین خنچه همراه با رحل و قرآن و قلم نی و دوات بوده است .و همراه با خواندن این شعر کودک را همراهی میکردند

دیسون هلونی داریم

مکتب رونی داریم

اول روز مکتب

جشن و سروری داریم

این آیین‌ها نه تنها نمادی از احترام به علم و دانش بودند، بلکه در دل خود دعای خیر و آرزوی موفقیت برای کودک به همراه داشتند
مناسبت گرامی‌داشت این رسوم کهن، جشن بزرگ مردمی دیسون هلون در شوشتر در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ در سرای جهانی افضل شوشتر برگزار و علاقه مندان از سراسر استان خوزستان با آیین‌ها، شعرها و آداب قدیمی این دیار آشنا و در کنار مردم شوشتر لحظات به‌یادماندنی به یادگار گذاشته شد.
قابل ذکر است در این جشن فراخوانی به مناسبت ماه مهر جهت اهدا لوازم تحریر برای دانش آموزان بی بضاعت برگزار و علاقه مندان با اهدای پکیج به استقبال ماه مهر رفتند.

از آیتم های این جشن
دف نوازی و اجرای موسیقی محلی
نمایش گروه هنری ترنج
نمایش طنز استاد زراعتکار
(بردن دانش اموز به ارایشگاه)
اجرای اهنگ مربوط به دیسون هلون
بردن پک های لوازم تحریر به کارونسرای افضل با همراهی مردم
اجرای موسیقی های شوشتری توسط اساتید موسیقی
صبحت های عوامل راجع به تاریخچه این آیین میتوان اشاره کرد

اجرای نمایش مربوط به دیسون ها در زمان قدیم
اهدای تندیس اوسونا به عوامل
و اجرای سرود ای ایران توسط مردم و تقدیر و تشکر از عوامل نیرو انتظامی
نوشتن نام بهترین معلم بر روی تابلو
و در اخر تشکر ویژه از مردم عزیز که در این برنامه شرکت اشاره کرد

گزارش: ابوالفضل مهدی پور

عکس:هستی فتوتی..سجاد موسی زاده.رضا حاجی زاده

دِهوا ربّا” عید بزرگ صابئین مندائی

عید دهوا ربّا عید سال نو پیروان آیین مندایی است که پیروان حضرت یحیی (ع) به شمار می آیند .
این عید در ماه 'دولا' که مصادف با اواخر تیر است آغاز می شود و بر اساس اعتقاد پیروان آیین مندایی سال نو همزمان با خلقت حضرت آدم (س) است. پیروان آیین مندائی ۲ روز آغازین سال نو خود را «دهوا ربّا» به معنی عید بزرگ می‌نامند.

صابئین قبل از عید بزرگ به نظافت خانه های خود می پردازند و برخی از آن ها دو روز قبل از عید مراسم غسل تعمید را در ساحل شرقی کارون انجام می دهند و بعد از آن اعتکاف ۳۶ ساعته خود را آغاز می کنند.
صابئین مندایی پیروان حضرت یحیی (ع) از پیامبران بزرگ الهی هستند و عقیده دینی آنها برگرفته از عقیده حضرت آدم (ع) است که تا آخرین پیامبر آنها حضرت یحیی(ع) ادامه یافته است.
دین صابئین مندایی از قدیمی ترین آیین های الهی است و اصلی ترین رکن دینی آنها غسل تعمید است. اهواز، سوسنگرد، شوشتر و ماهشهر بیشترین محل سکونت آنها در خوزستان است..

پیروان آیینِ توحیدی منداییت به پنج پیغمبر که عبارتند از آدم (ع)، شیتل (فرزند آدم)، نوح (ع)، سام (پسر نوح) و یحیی (ع) اعتقاد دارند و همچون سایر ادیان الهی به روز رستاخیز و منجی موعود معتقدند.

آب و غسل تعمید مهمترین رکن اصلی این دین محسوب شده و به همین دلیل پیروان این مذهب بیشتر در جاهایی زندگی می‌کنند که به آب جاری دسترسی دارند.

این دین به صورت میراث خونی از پدر و مادر مندایی به فرزند می‌رسد و افراد سایر ادیان نمی‌توانند وارد این دین شوند.

در قرآن کریم و در آیات ۶۲ سوره بقره، ۶۹ سوره مائده و ۱۷ سوره حج خداوند از آنها به عنوان یکتاپرست و موحد به نیکی یاد کرده است.

در پیشینه تاریخی منداییان یا صابئین حرفه زرگری، تراشکاری و کشتی‌سازی ـ از قایق گرفته تا بلم ـ قدمتی ۲ هزار ساله دارد و مینای صبی درخشان آنها که روی طلا و نقره کار می‌شود بسیار مشهور و معروف است.

نقش‌هایی که میناکاران مندایی روی طلا و نقره حک می‌کنند همگی حکایت از تاریخ، تمدن و فرهنگ غنی خوزستان و بین‌النهرین دارد و به همین دلیل است که از سوی اداره کل میراث فرهنگی کشور کلانشهر اهواز به شهر ملی مینای صبی به ثبت رسیده است.

عکس: خوزنیوز - سیما(خدیجه) آل بوسویلم

موسیقی و رنگ در عروسی بختیاری

لباس‌های سنتی با رنگ‌های شاد، آوای خوش کرنا و دهل در کنار صدای ناب خواننده‌ای که نوایی شاد و عاشقانه می‌خواند بیش از هر چیز عروسی عشایر بختیاری را به یاد می‌آورد، بختیاری‌هایی که پایبندی به سنت‌ها و رسوم گذشته برایشان باارزش است و در طول سال‌ها به خوبی توانسته‌اند این میراث خود را حفظ کنند.

عروسی بختیاری در روز و با پذیرایی از مهمانان آغاز می‌شود، با شنیدن صدای سرنا و دهل مهمانان آماده‌ی استقبال و دیدن عروس و داماد می‌شوند

نوازندگان بومی با لباس‌های محلی مانند چوخا و دبیت و ... می‌نوازند و می‌خوانند و زنان و مردان با لباس‌های رنگین پایکوبی می‌کنند، چوب‌بازی نیز از رسوم قدیمی عروسی میان مردان می‌باشد، بازی‌های مردانه که به جشن عروس و داماد رونق می‌دهد.

عروسی بختیاری با همدلی اعضای خانواده‌ی عروس و داماد برگزار می‌شود و گرچه در سال‌های اخیر اندک گرایشی به عروسی‌های امروزی یافته اما همچنان رسوم و پوشاک سنتی به آن رنگ‌ و جلایی متفاوت می‌بخشد.

عکس: ایرنا/مریم آل مومن دهکردی