ابوالفضل مهدی پور
مروری بر پوشش مردم عرب خوزستان
مروری بر پوشش مردم عرب خوزستان
مسؤول انجمن دوستداران ميراث فرهنگی آبادان گفت: هر ملت یا قومی مطابق با ارزشها و قواعد فرهنگی خود از جامههای ویژهای استفاده میكنند. البته وضعیت اقلیمی و موقعیت طبقاتی افراد عواملی هستند که بر نوع پوشش آنان تأثیر میگذارند به هر حال آن چه بر تن مردم هر دیار دیده میشود صرفاً بیانگر پوشش آنان نیست بلکه تاریخ و فرهنگ آن قوم یا ملت را نیز بیان میکند.
اميد نوري در معرفی نوع لباس و پوشش عربهای خوزستان به خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خوزستان اين چنين توضيح داد:
الف: پوشش مردان
دشداشه: دارای دوخت مخصوصی است و به صورت لباس بلند و راحت که یکسره و تا مچ پا است و معمولاً به رنگ سفید میباشد و مردان عرب آن را میپوشند. در دو نوع عراقی (یقهدار) و خلیجی یا اماراتی (بدون یقه) وجود دارد.
بشت یا خاچیه : از دیگر لباسهای مردم عرب خوزستان است که روی دشداشه پوشیده میشود و جنس آن از نخ پشمی نازک است. برخی برای زیبایی سرشانهها و آستینها را با ابریشم زیبا که به رنگ بشت باشد گلدوزی میکنند. نوع دیگر بشت به نام "مزویه" معروف است و جنس آن از پشم ضخیم است و مخصوص زمستان میباشد و معمولاً به رنگ قهوهای، سیاه و یا سورمهای است و روی آستین و دور آن با استفاده از تورهای طلایی رنگ حاشیهدوزی میشود. امروزه از مزویه بیشتر پیرمردها استفاده میکنند.
چفیه یا کوفیه: نوعی سربند و نام پارچهای است که روی سر گذاشته میشود تا از سر، چشم و دهان افراد در برابر آفتاب و شن محافظت کند. سادات از رنگهای سیاه یا سبز و دیگر افراد (عوام) از رنگهای سفید خالی یا سفید و سیاه استفاده میکنند. همچنین ممکن است چفیه یا کوفیه را روی سر نبندند و دور گردن بسته شود یا روی شانه قرار گیرد. منشاء اصطلاح کوفیه را شهر کوفه در عراق میدانند.
عقال: حلقهای است سیاه رنگ از نخهای بافته شده به هم که روی سر گذاشته میشود و چفیه را نگه میدارد .
ب: پوشش زنان
عبایه یا عبا (چادر عربی): پوششی است که زنان عرب میپوشند و بر خلاف چادرهای رایج در ایران در طرفین شانههای عبا بریدگیهایی وجود دارد که دست به راحتی از آن بیرون میآید تا در صورت وزش باد عبا به آسانی از تن پوشنده آن جدا نشود.
شیلّه: نوعی روسری است که زنان عرب از آن برای پوشش موهای خود استفاده میکنند و جنس آن از ابریشم یا نخ خالص است و در دو نوع تابستانی که پارچه آن نازک است و زمستانی که به صورت ضخیم بافته شده وجود دارند.
چِلّاب : وسیلهای گیره مانند از جنس طلا یا نقره است که به وسیله آن شیله روی سر محکم بسته میشود و برای زیبايی بیشتر در آن نگینی معمولاً فیروزهای به کار میبرند.
عُصّابه: پارچه سیاه رنگی است از جنس ابریشم یا کتان که زنان میانسال و پیرزنان عرب دور سر خود میپیچند. در این حالت شیله در بالای سر و زیر عصابه قرار میگیرد. در مراسم عزاداری نیز اغلب زنان از آن استفاده میکنند و برای نشان دادن تألم روحی خود روی عصابه مقداری گِل میمالند. بزرگی یا کوچکی عصابه به چند عامل بستگی دارد. این عوامل عبارتند از : سن ، قشر اجتماعی و علویه (سیده) بودن زن. بدین معنا که هر چه سن زن بیشتر باشد یا متعلق به طبقه اجتماعی بالاتری (شیوخ یا سادات) باشد به دورهای عصابه افزوده میشود و در حقیقت بزرگی عصابه نماینگر منزلت اجتماعی صاحب ان است.
نِفنوف: لباس بلندی است که زنان عرب میپوشند. معمولاً زنان جوان بیشتر از رنگهای تند مانند قرمز، زرد و نارنجی استفاده میکنند و زنان میانسال و پیر از رنگهای قهوهای، سورمهای و سیاه آن.
اِلباس: شلوار زنان عرب "الباس" نام دارد که فرقی با شلوارهای معمولی دیگر اقوام ایرانی ندارد جز این که در برخی مناطق پاچه شلوار تنگ و در بعضی مناطق گشاد دوخته میشود.
ثوب: لباس توری شکل و بلند و پهنی است که اغلب به رنگ سیاه و روی نفنوف پوشیده میشود که تا نیمه ساق پا و تا مچ دست را میپوشاند و از پشت گردن گره میخورد.
بوشیه: نام روگیر زنان عرب در گذشته بوده است که اکنون به ندرت به کار میرود. جنس آن از حریر و به صورت توری بافته میشود. زنانی که از باورهای مذهبی محکمتری برخوردارند بوشیه به صورت میزنند تا چهره از نامحرم برگیرند.
