راهنمای محلی خوزستان

«سینما شیرینِ» آبادان

سینما شیرین در سال ۱۳۱۰ (دوره پهلوی اول) توسط یک تاجر هندی ساخته شد و تنها سینمای غیردولتی آن زمان و نخستین سینمای مجهز آبادان به شمار می‌رفت. این سینما که دوطبقه آن سرپوشیده بود، یک سالن نمایش تابستانی نیز داشت و پس از آنکه جنگ جهانی به پایان رسید دو طبقه دیگر نیز به آن اضافه و بر همین اساس به بزرگترین سینمای ایران تبدیل شد. این سینما که اکنون در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است، در تملک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. این سینما مانند بسیاری دیگر از سینماهای آبادان پس از شروع جنگ ایران و عراق به تعطیلی کشیده شد و خسارت‌هایی نیز در اثر جنگ به آن وارد شد.

فرید حمودی/فارس

اولین پمپ بنزین ایران در آبادان با قدمت یک قرن

در حدود یکصد سال پیش نخستین پمپ بنزین در ایران شروع به کار کرد و بنزینی با عنوان پارس عرضه می‌کرد. این پمپ بنرین در شهر آبادان و در سال ۱۳۰۶ توسط یک شرکت انگلیسی بنا شده است و ابتدا برای توزیع و فروش نفت سفید بوده است. بعد از آن و با ورود اتومبیل ها این جایگاه به پمپ بنزین هم تبدیل شد. سپس این محل به موزه نفت تبدیل شده است و در آن نمونه ای از انواع مخازن، نازل ها، تلمبه ها از دوران مختلف و تعدادی عکس قدیمی و مستندات در معرض نمایش است.

فرید حمودی/فارس

تصاویر مسجدی زیبا به سبک معماری هند در آبادان

مسجد رنگونی ها که در فاصله کمی از اروند رود قرار دارد، به سبک معماری شبه قاره هند با گچبری‌هایی زیبا و برجسته و آرایه‌هایی سیمانی و منحصربه فرد در آبادان ساخته شده است. قدمت مسجد به دهه ۱۲۹۰ هجری شمسی بازمی‌گردد. این بنای تاریخی نهم فروردین ۱۳۷۸ به شماره ۲۲۸۹ به عنوان یکی از آثار ملی در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید.

به گزارش همشهری آنلاین، سال ۱۲۹۱شمسی پالایشگاه آبادان به عنوان نخستین واحد تصفیه نفت ایران و مرکز عمده صدور فراورده‌های نفتی در نیمکره شرقی آغاز به کار کرد. با مطرح شدن آبادان به عنوان یکی از شهرهای صنعتی، هزاران تبعه انگلیسی، هندی و پاکستانی به این شهر مهاجرت کردند.

از نخستین گروه‌هایی که به آبادان آمدند کارکنان پالایشگاه رنگون از کشور برمه و عمدتاً رنگونی الاصل و مسلمان بودند. به همین لحاظ درصدد تأسیس عبادتگاه در زمین‌های شرکت نفت آمدند و بالاخره با موافقت این شرکت، ساخت مسجد به دست کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان آغاز و در سال ۱۲۹۹ خورشیدی بنای آن نهاده شد.

این مسجد دارای شبستان، حیاط اصلی و مأذنه و در پیشانی بنا نقشینه‌ای منقش به «بسم الله الرحمن الرحیم» است.

فرودگاه مسجد سليمان؛ نخستين فرودگاه خاورميانه

فوران چاه نفت در خرداد ماه 1287 (1908 ميلادي) در مسجد سليمان، نياز به تسهیلات بيشتر براي بهره برداری از این ماده حیاتی را شدت بخشيد و چندي نگذشت كه نخستين پرواز يك هواپيما به خاورميانه، در زمینی مسطح در مسجد سلیمان به زمين نشست.

اين هواپيما از نوع رايپر 46 و مبدا حركت آن لندن بود. مسافران این پرواز را کارشناسان زمین شناسی و تجهيزات آن را اقلام و لوازم كاري آنها، میکروسکوپ و مقداری دارو تشكيل مي داد. زمیني كه هواپيما بر آن فرود آمده بود بنای احداث اولین فرودگاه ايران قرار گرفت كه در منطقه نفتی "یمهه" واقع در مسجد سلیمان، جهت جابجایی مدیران و اقلام و مراسلات نفتی ساخته شد.

بسياري پروازي را كه به خلباني کوزمینسکی روسي با هواپيماي بلوبر 11 در سال ۱۲۹۲ خورشیدی در تهران انجام شد، نخستین پرواز يك هواپيما بر فراز آسمان ایران ناميده اند، اما واقعيت اين است كه پرواز هواپيماهاي صنعت نفت در ايران پيش از اين تاريخ انجام گرفته است.

البته نخستین فرودگاه رسمي ايران نيز فرودگاه قلعه مرغی بود که در تاریخ هشتم مرداد ۱۳۰۱ مورد بهره برداری قرار گرفت، اما شهرهاي نفتي ايران، از جمله مسجد سليمان، پيش از اين تاريخ صاحب فرودگاه شدند.

به هر روي اولین فرودگاه مسجد سلیمان، بي رقيب نماند و با افزایش تردد انگلیسی ها به این منطقه، فرودگاهی ديگر در محلی معروف به "گلگیر" احداث شد. در آن روزگار شرکت هایي چون شرکت کی ال ام هلندي و بريتيش ايرويز انگلیسی رفت و آمد زیادی به آنجا داشتند. نخستين هواپيماهاي نفت از نوع "رايپر" بود كه بعدها هواپيماي "داوو" (Dove) با ظرفيت 12 نفر نيز خريداري شدند و با كادر خلباني انگليسي به پرواز درمي آمدند.

همزمان با آغاز توليد نفت در جنوب كشور، فرودگاه هاي يمهه مسجد سليمان، فرودگاه اهواز (كوت عبدا..)، هفتكل، گچساران و فرودگاه آبادان، مورد بهره برداري قرار گرفتند و هواپيماهاي حمل و نقل هوايي نفت در آنها شروع به كار كرد. در سال هاي بعد نيز با عملياتي شدن مخازن و ذخاير جزاير خارگ، لاوان و سيري پرواز هواپيماها به اين جزاير نيز انجام گرفت.

با كاهش فعاليت هاي نفتي در اين مناطق، البته بسياري از اين فرودگاه ها نیز بلااستفاده ماند. هر چند فرودگاه مسجد سليمان كه هم اینک به نام فرودگاه شهید آسیایي شناخته می شود، بعد از ملی شدن صنعت نفت با خرید چند فروند هواپیما توسط وزارت نفت، شاهد پروازهاي بسياري بود.

در آبان 1387 به مناسبت صد سالگی فرودگاه مسجد سليمان و به عنوان نخستين فرودگاه در خاورمیانه، حدود پنج میلیارد تومان برای مرمت و باز گشایی اين فرودگاه از سوی وزارت نفت اختصاص یافت.

شرکت هواپیمایی نفت که یکی از قدیمی ترین شرکت های هواپیمایی در کشور است یکی از 4 فروند فوکر 100 خود را به نام مسجد سلیمان نامگذاری کرده است.

مريم اسماعيلي

موزه ها و اسناد صنعت نفت

زندگی در دل سنگ

روستای لیوس با خانه‌های سنگی در بخش شهیون دزفول و دامنه کوه لنگر قرار دارد.

جنوب ایران که گشتی بزنید، روستاهای زیادی را می‌بینید که از قدمت بسیاری برخوردارند و با گذشت سالیان دراز همچنان سنت و فرهنگ خود را حفظ کرده‌اند یکی از آن‌ها روستای لیوس می‌باشد که در شهر درفول استان خوزستان قرار گرفته و همچنان بافت سنتی خود را پس از سالیان دراز همچنان حفظ کرده است. روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترى شمال شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است. على رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستاى تاریخى، در بافت کهن آن، هنوز نحوه معیشت، فرهنگ و سنن، گویش، آداب و رسوم و برپایى مراسم مختلف به شیوه کاملاً سنتى است. این روستا داراى یک سبک خاص معمارى است به نحوی که از تمام بخش‌هاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می‌شود.

در شمال غربی این روستا منظره کوه لنگر و از غرب دره کول نمایان است که می توانید روزهای متعدد را به گشت و گذار در این مناطق بپردازید. آب و هوای معتدل کوهستانی روستای لیوس باعث شده تا بیشتر ایام سال غیر از تابستان، آب و هوایی خوش در آن جریان داشته باشد و مکان بسیار خوبی برای تعطیلات زمستانی است. هرچه از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این روستا بگوییم کم گفته‌ایم. در روستای لیوس بگردید و از دیدن کوهستان‌های زیبا، مراتع سرسبز، باغ‌های میوه و آبشارهای نهایت لذت را ببرید. بهترین فصل برای دیدن و گشت و گذار در این روستا بهار، پاییز و زمستان است. قدم زنان به اطراف روستای لیوس بروید تا شاهد باغات زیبای انار باشید و از بوی پخش شده آن‌ها در هوا لذت ببرید.

غیر از درختان انار میتوانید شاهد درختان کنار، انجیز، بادام کوهی و بابونه نیز باشید که در چشم اندازی بسیار زیبا و مشرف به افق قرار گرفته‌اند که پیشنهاد میدهیم که زیر آن‌ها بنشینید و مشغول کتابخوانی شوید. این منطقه از حیات وحشی متنوعی نیز برخوردار است و در صورتیکه در سفر به روستای لیوس دزفول حیواناتی مانند پلنگ، کفتار، خرس، گراز، قرقاول، بزکوهی، میش، قوچ، روباه، گرگ، شغال، خرگوش، آهو و… دیدید اصلا متعجب نشوید.اما نکته جالب و حیرت انگیز این روستا در طراحی و سبک معماری خانه‌های آن است که سعی شده تا از تمامی بخش‌های مختلف ساختمان به صورت بهینه استفاده شود. به عنوان مثال در گذشته از ستون‌های هر خانه به عنوان انبار گندم استفاده میشد. درب و پنجره خانه‌ها را به صورت چوبی می‌ساختند تا اهالی روستا بتوانند از نور خورشید نهایت استفاده را ببرند.

بافت کنونی روستای لیوس سابقه‌ای بیش از ۷۰۰ سال دارد. این روستا در سال ۸۷ به عنوان یکی از روستاهای گردشگری استان خوزستان دارای شناسنامه شده است.

محمدابراهیم یوسفی