راهنمای محلی خوزستان

زَراس ، یاقوتی سبز بر کرانه دریاچه کارون ۳

زراس ، دهکده ای است در میان کوه‌های زاگرس و دریاچه کارون ۳ که چشم اندازی خیره کننده را به نمایش گذاشته است.

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ اگر برای لحظه‌ای بخواهیم خوزستان را تصور کنیم ، نخلستان ها ، گرمای شدیدش و دکل های نفتی در ذهن‌مان نقش می‌بندد.

اما طبیعت فوق العاده جذاب و دیدنی دهکده زراس خوزستان با تصور ذهنی اغلب ما از این استان فاصله زیادی دارد ، چیزی که شاید در تصور کسی نگنجد روستایی در دل خوزستان است با حال و هوای بهار.

دریاچه سد کارون ۳ ، در کنار روستا محلی خوش آب و هوا را شکل داده و کوه‌های سربه فلک کشیده ، زراس دهکده‌ای است در خوزستان که رویا را تعبیر کرده.

این دهکده تفریحی توریستی به مساحت ۲۰۶ هکتار، ۲۵۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان اهواز در ۶۹ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ایذه قرار دارد.

اما آبشار شیوند ایذه روبروی دهکده زراس خوزستان قرار دارد و البته روستای شیوند نیز در نزدیکی است و یکی از دیدنی‌های اصلی منطقه به حساب می‌آید.

هم جواری روستای شیوند با دریاچه پشت سد، رودخانه کارون، رشته کوه‌های زاگرس، جنگل‌های بلوط، رودخانه ها، آبراه ها، آبشارها، صخره‌ها و طبیعت بکر، این منطقه را به جایی فوق العاده زیبا تبدیل کرده می‌تواند تبدیل به قطب گردشگری منطقه شود.

کوه‌های مرتفع منگشت دارای قله‌هایی پربرف هستند و بر روی دامنه آن‌ها جنگل‌هایی بکر روییده است.

باغ‌های میوه نیز در همین حوالی جا خوش کرده اند. مناطق پوشیده از درختان بلوط، منطقه تاراز، گلزار، دشت سوسن، تورک، کله، دوتو، دشت بزرگ و کوچک از دیگر دیدنی‌های طبیعی هستند

سوسن، تورک، کله ، دوتو ، دشت بزرگ و کوچک از دیگر دیدنی‌های طبیعی این منطقه هستند .

پامنار ، روستایی بِکر و خیال انگیز

روستای پامنار بواسطه چشم ‌اندازهای بسیار متنوع طبیعی و فرهنگی ، چشم هر بیننده ای را به خود جلب می‌ کند.

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ روستای پامنار یکی از روستا‌های باصفای دزفول در استان خوزستان است که میان دو سد کرخه و دز قرار گرفته است و از شهر دزفول به‌سمت جاده‌ی شَهیون کمتر از یک ساعت با ماشین فاصله دارد.

پامنار با مناظر دیدنی و سکوت و طبیعت دلپذیرش، چشم هر بیننده ای را به خود جذب می‌کند.

جذابیت این منطقه ، در طبیعت دلچسب آن است. جایی که سکوت و طبیعت در کنار هم تجربه‌ی شگفتی می‌آفریند. جزیره ای کوچک که لختی آرامش در آن، خستگی ماه‌ها کار را از تن شما بیرون خواهد کرد.

در اطراف سد یا جزیره‌ها می شود ساعت ها درنگ کرد و از ساحل و تماشای موج‌های ریز دریاچه لذت برد.

زنان زحمت کش پامنار در هنر کپوبافی بسیار ماهر هستند و از جمله صنایع دستی معروف این منطقه است.

کپوبافی از بافته‌های حصیری است و مواد اولیه آن کرتک و برگ نخل‌های خرما است که از سالیان متمادی رواج داشته است.

کرتک نوعی گیاه خودرو است که در حاشیه نهرها، رودخانه‌ها و دشت‌های منطقه شهیون به وفور یافت می‌شود.

قلعه شاداب
کافی‌ست از پامنار به جاده‌ی دریاچه برگردیدتا به قلعه شاداب برسید ، این قلعه از دوره ساسانی به‌جا مانده و نزدیک به دوازده هزار متر مربع وسعت دارد. در طول تاریخ از این قلعه تاریخی در روستای پامنار دزفول استفاده‌های مختلفی شده است.

نام قلعه از کدخدای طایفه به نام شاداب عبدل گرفته شده است.

قبل از آن متعلق به زمین دار بزرگی بود که به نام او قلعه شاه حسین خوانده می‌شد.

در زمان ساسانیان نیز دژ انوشبرد یا دژ فراموشی نام داشت. هنگامی قلعه را می‌بینید ممکن است تصور کنید تنها کوهی استوار در برابر شما است، اما در حقیقت در حال تماشای یکی از طولانی‌ترین قلعه‌های طبیعی ایران هستید.

گورستان
از دیگر دیدنی‌های روستای پامنار دزفول قبرستانی قدیمی است که فاصله کمی با قلعه دارد. گور‌های باستانی این محل دارای سنگ‌هایی عمودی هستند که بر روی آن‌ها نقوش متفاوتی ترسیم شده است.

هر یک از نقش‌ها نشان دهنده مشخصات صاحب گور هستند. برخی از نشانه‌های روی قبر‌ها افراد سوار بر اسب را نشان می‌دهند که نماد جنگاوری آن‌ها بوده اند.

بر روی قبر‌های مربوط به خانم‌ها نیز نشانه‌هایی از جنگاوری و رقص دیده می‌شود. به نظر می‌رسد این قبرستان اطلاعات بسیاری در مورد تاریخ اجتماعی منطقه به دست می‌دهد.

کُنارستان
کمی پایین‌تر از قلعه در روستای پامنار دزفول منطقه کنارستان قرار دارد.

از درختان کنار یا همان سدر استفاده‌های متعددی می‌شود از میوه این درخت برای خوردن مصرف می‌شود، عسل منطقه معروف است و از برگ‌های درخت سدر می‌گیرند.

از درختان بادام هم مصرف مستقیم خوراکی و هم برای تهیه روغن بادام استفاده می‌شود. درختان بادام در پایین این کنارستان در کنار غار زرده یا شکفت قرار دارند. .

مناظر دیدنی این روستا محل خوبی برای علاقه‌مندان به رشته عکاسی و ثبت تصاویری خیال انگیز است ، از گیاهان و پوشش‌های منطقه می‌توان به رملیک، کنار، بنه، بادام، جاز، انجیر، بلوط و نخل اشاره کرد.

غروب پامنار

جایی که خورشید پشت تپه‌ها ی روستای پامنار شروع به پایین رفتن می‌کند و نور نارنجی‌اش را روی دریاچه می‌پاشد بهترین زمان برای عکاسی در این منطقه است. شب که از راه می‌رسد و آسمان ناگهان پر از ستاره می‌شود، وقت آن است که چندتایی ستاره بچینید و همراه خیال شوید.

مضیف نشانه ای از فرهنگ غنی و بومی مردم عرب خوزستان

مضیف سازه ای بسیار زیبا است که ازنی وحصیر ساخته شده و قدمت آن به هزاره چهارم قبل از میلاد همزمان با دوره سومری ها بر می گردد

بر اساس یافته های باستان شناسی بین النهرین قدمت سازه هایی مانند مضیف به دوره سومری‌ها و هزاره چهارم قبل از میلاد برمی‌گردد.
اتاق پذیرایی در خانه های شیوخ و بزرگان عرب مضیف یا محل ضیافت نامیده می شود.

در مضیف مراسم ویژه ای شامل: قهوه خوری، شب نشینی، مشورت و راهنمایی در خصوص ازدواج و جلوگیری از اختلافات خانوادگی و طایفه ای انجام می شود.

مضیف سازه ای است که در ساخت آن از مصالحی همچون نی، خشت و گل استفاده می شود.

بر اساس نقش مهرها و نقوش ظروف باستانی بدست آمده در کاوشهای باستانشناسی از بین النهرین و تمدن سومر در جنوب عراق، این سازه در مناطق جنوبی با نی و حصیر و با مصالح کاملا گیاهی ساخته شده است که به آن بیت القصب میگفتند که به نظر می رسد همین مضیف امروزی باشد هر چند مطمینا در طول زمان کارکرد و مفهوم آن تغییراتی داشته است اما دور از ذهن نیست که این سازه مربوط به مناطق تالابی می باشد.
این سبک خانه سازی قدمتی ۵۵۰۰ ساله در حورالعظیم هویزه و جنوب عراق و شادگان دارد.

بر روی نقش برجسته های و الواح بدست آمده در کاوشهای باستان شناسی می توان سازه ی مذکور را مشاهده نمود. یکی از این نقش برجسته ها در موزه لوور فرانسه قرار دارد، که بخشی از یک ظرف آیینی شامل نقش یک بیت القصب(مضیف امروزی) با دو گاومیش در اطراف آن است که مربوط به ۳۵۰۰ ـ ۳۴۰۰ ق.م. می باشد.

آسمانه ی مضیف منحنی شکل و تعداد ستونهای آن فرد می باشند، این مساله به دو دلیل میتواند باشد اول نقش سازه ای و نیارشی آن و دوم ریشه در آیین ها و اعتقادات اعراب دارد.

استراکچر مضیفی که با نی ساخته می شود، محکم و با تاب آوری زیاد بوده و در مقابل زلزله و نیروهای برشی و کشش بدلیل مفصلی بودن اتصالات در آن، نسبت به نمونه ی ساخته شده با خشت و گل، مقاومتر است.
درب ورودی مضیف رو به قبله ساخته میشود تا مهمان بر این اساس جهت قبله را بتواند تشخیص دهد و همچنین دارای ارتفاع کمی بوده تا وقتی اشخاص به آن وارد شوند به نشانه ی احترام و ادب در برابر بزرگان قدری خم شده و درواقع نوعی احترام گذاشتن به افراد حاضر می باشد.
در وسط فضای مضیف یک اجاق با نام «موگد» برای مراسم قهوه‌خوری قرار میدهند که این مراسم با آداب ویژه ای اجرا می شود.

حقیق از: نجلا درخشانی _ کارشناس ارشد مرمت و احیا بناها و بافت های تاریخی

مروری بر پوشش مردم عرب خوزستان

مسؤول انجمن دوستداران ميراث فرهنگی آبادان گفت: هر ملت یا قومی مطابق با ارزش‌ها و قواعد فرهنگی خود از جامه‌های ویژه‌ای استفاده می‌كنند. البته وضعیت اقلیمی و موقعیت طبقاتی افراد عواملی هستند که بر نوع پوشش آنان تأثیر می‌گذارند به هر حال آن چه بر تن مردم هر دیار دیده می‌شود صرفاً بیانگر پوشش آنان نیست بلکه تاریخ و فرهنگ آن قوم یا ملت را نیز بیان می‌کند.

اميد نوري در معرفی نوع لباس و پوشش عرب‌های خوزستان به خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خوزستان اين چنين توضيح داد:

الف: پوشش مردان

دشداشه: دارای دوخت مخصوصی است و به صورت لباس بلند و راحت که یکسره و تا مچ پا است و معمولاً به رنگ سفید می‌باشد و مردان عرب آن را می‌پوشند. در دو نوع عراقی (یقه‌دار) و خلیجی یا اماراتی (بدون یقه) وجود دارد.

بشت یا خاچیه : از دیگر لباس‌های مردم عرب‌ خوزستان است که روی دشداشه پوشیده می‌شود و جنس آن از نخ پشمی نازک است. برخی برای زیبایی سرشانه‌ها و آستین‌ها را با ابریشم زیبا که به رنگ بشت باشد گلدوزی می‌کنند. نوع دیگر بشت به نام "مزویه" معروف است و جنس آن از پشم ضخیم است و مخصوص زمستان می‌باشد و معمولاً به رنگ قهوه‌ای، سیاه و یا سورمه‌ای است و روی آستین و دور آن با استفاده از تورهای طلایی رنگ حاشیه‌دوزی می‌شود. امروزه از مزویه بیشتر پیرمردها استفاده می‌کنند.

چفیه یا کوفیه: نوعی سربند و نام پارچه‌ای است که روی سر گذاشته می‌شود تا از سر، چشم و دهان افراد در برابر آفتاب و شن محافظت کند. سادات از رنگ‌های سیاه یا سبز و دیگر افراد (عوام) از رنگ‌های سفید خالی یا سفید و سیاه استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است چفیه یا کوفیه را روی سر نبندند و دور گردن بسته شود یا روی شانه قرار گیرد. منشاء اصطلاح کوفیه را شهر کوفه در عراق می‌دانند.

عقال: حلقه‌ای است سیاه رنگ از نخ‌های بافته شده به هم که روی سر گذاشته می‌شود و چفیه را نگه می‌دارد .

ب: پوشش زنان

عبایه یا عبا (چادر عربی): پوششی است که زنان عرب می‌پوشند و بر خلاف چادرهای رایج در ایران در طرفین شانه‌های عبا بریدگی‌هایی وجود دارد که دست به راحتی از آن بیرون می‌آید تا در صورت وزش باد عبا به آسانی از تن پوشنده آن جدا نشود.

شیلّه: نوعی روسری است که زنان عرب از آن برای پوشش موهای خود استفاده می‌کنند و جنس آن از ابریشم یا نخ خالص است و در دو نوع تابستانی که پارچه آن نازک است و زمستانی که به صورت ضخیم بافته شده وجود دارند.

چِلّاب : وسیله‌ای گیره مانند از جنس طلا یا نقره است که به وسیله آن شیله روی سر محکم بسته می‌شود و برای زیبايی بیش‌تر در آن نگینی معمولاً فیروزه‌ای به کار می‌برند.

عُصّابه: پارچه سیاه رنگی است از جنس ابریشم یا کتان که زنان میانسال و پیرزنان عرب دور سر خود می‌پیچند. در این حالت شیله در بالای سر و زیر عصابه قرار می‌گیرد. در مراسم عزاداری نیز اغلب زنان از آن استفاده می‌کنند و برای نشان دادن تألم روحی خود روی عصابه مقداری گِل می‌مالند. بزرگی یا کوچکی عصابه به چند عامل بستگی دارد. این عوامل عبارتند از : سن ، قشر اجتماعی و علویه (سیده) بودن زن. بدین معنا که هر چه سن زن بیش‌تر باشد یا متعلق به طبقه اجتماعی بالاتری (شیوخ یا سادات) باشد به دورهای عصابه افزوده می‌شود و در حقیقت بزرگی عصابه نماینگر منزلت اجتماعی صاحب ان است.

نِفنوف: لباس بلندی است که زنان عرب می‌پوشند. معمولاً زنان جوان بیش‌تر از رنگ‌های تند مانند قرمز، زرد و نارنجی استفاده می‌کنند و زنان میانسال و پیر از رنگ‌های قهوه‌ای، سورمه‌ای و سیاه آن.

اِلباس: شلوار زنان عرب "الباس" نام دارد که فرقی با شلوارهای معمولی دیگر اقوام ایرانی ندارد جز این که در برخی مناطق پاچه شلوار تنگ و در بعضی مناطق گشاد دوخته می‌شود.

ثوب: لباس توری شکل و بلند و پهنی است که اغلب به رنگ سیاه و روی نفنوف پوشیده می‌شود که تا نیمه ساق پا و تا مچ دست را می‌پوشاند و از پشت گردن گره می‌خورد.

بوشیه: نام روگیر زنان عرب در گذشته بوده است که اکنون به ندرت به کار می‌رود. جنس آن از حریر و به صورت توری بافته می‌شود. زنانی که از باورهای مذهبی محکم‌تری برخوردارند بوشیه به صورت می‌زنند تا چهره از نامحرم برگیرند.

مراسم تعمید و تبرک کودکان مندایی در خوزستان

مراسم دهوا دیمانا یا همان تولد حضرت یحیی است که روز تعمید نام گذاری شده است که در این روز اطفالی که به دنیا می‌آیند نامگذاری، تعمید و تبرک می‌شوند. در آیین مندایی وقتی نوزاد به دنیا می‌آید بعد از گذشته یکماه از تولد باید غسل تعمید داده شود. مهمترین رکن دین مندایی آب است. در کتاب مقدس مندائیان یعنی گنزا ربّا بر اهمیت آب به عنوان منشاء حیات بطور ویژه تاکید شده است

دین مندایی یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرست جهان محسوب می‌شود؛ با این وجود در مقایسه با دیگر ادیان، کمتر شناخته شده است. این افراد پیروان حضرت یحیی (ع) هستند که همچنان طبق مراسم خاصی فریضه دینی‌شان را به جا می‌آورند. آنان اعمال و آداب بخصوصی دارند. در قرآن مجید هم در سه آیه از آن‌ها یاد شده است. غسل تعمید در آب روان از مهمترین اصول آیین‌های آنان به شمار می‌آید.جمعیت صابئین را حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر و به قدمت دوهزار سال تخمین می‌زنند. آن‌ها با انجام مراسم موسوم به «دخرانی» و تعمید کودکان خود و نامگذاری آن‌ها، مناسک خاص این عید مذهبی را به جا می‌آورند.

صابئین قبل از عید بزرگ به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند و تصاویر مربوط به غسل تعمید در ساحل کارون و رود کرخه در سوسنگرد می باشد