ابوالفضل مهدی پور
خانه تاریخی سوزنگر
خانه تاریخی سوزنگر
خانه تاریخی سوزنگر یکی از خانههای قدیمی شهر دزفول در استان خوزستان است که در قسمت جنوبی غربی ایران قرار دارد.
این خانه در سال ۱۳۳۸ هجری قمری توسط شخصی به نام سوزنگر در ۲ طبقه مجزا بنا شده و معماری آن براساس سبک درونگر طراحی شده و دارای زیرزمین، شوادان و یک حیاط مرکزی است.
طبق برخی از روایات، قدمت تاریخی این خانه به یک قرن قبل باز می گردد که وجود کتیبه ای داخل خانه، این نظریه را نقض می کند. در واقع بر روی کتیبه، تاریخی معادل ۱۳۳۸ هجری قمری حکاکی شده است که گمان می رود حاکی از تاریخ تشکیل خانه توسط مردی به نام سوزنگر داشته باشد. در دهه هشتاد یعنی در سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ بازسازی هایی در ساختمان اولیه ی خانه ی سوزنگر ایجاد شد که پس از آن کاربری خانه نیز به کارگاه آموزش صنایع دستی تغییر شکل پیدا کرد.
به طور کلی معماری خانه ی تاریخی سوزنگر جلوه ای از معماری دوران قاجار است. این خانه ی تاریخی بر اساس معماری درونگر بنا شده است که در دو طبقه ی مجزا، زیر زمین و شوادان تعبیه شده است.
شوادان نوعی معماری مخصوص به جنوب غرب ایران به ویژه دزفول و شوشتر است که بر اساس شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب طراحی می شود. در معماری شوادان حفره هایی در دیوار و سقف طراحی می شود که از ورود هوای گرم داخل محیط خانه جلوگیری می کند. خانه سوزنگر در یکی از محله های قدیمی دزفول به نام قلعه، در یک کوچه ی بن بست قرار دارد که با پلکانی منظم و آجری شکل به یک در کوچک ختم می شود.
در قسمت ورودی خانه ی سوزنگر تزئینات آجری متنوعی با نقش های حصیری، گل نوساده، گل زنجبیلی و دندان موشی زیبایی چشم نوازی را به ارمغان آورده است. داخل حیاط خانه ی سوزنگر، حیاط مرکزی و هشتی خانه قرار دارد. اطراف حیاط نیز به وسیله ی ایوان و ایوانچه هایی محاصره شده است.
در طبقه اول خانه اتاق های گوشوار، ایوان و تراس بی نظیری با سقف تیر پوش چوبی ساخته شده است که مزین به کتیبه ی آجر کاری است. طبقه ی دوم خانه نیز، در خصوص پذیرایی از میهمانان ویژه در نظر گرفته شده است که به وسیله ی آجر کاری های استادانه و نفیس مزین شده است.
سبک آجر کاری مورد استفاده در طراحی بنای خانه ی سوزنگر به خون چینی شهرت دارد. این نوع آجر کاری که در اکثر موارد در قسمت بالایی طاق ها پوشش دهی می شود، زیبایی چشم نوازی را به وجود می آورد.
قسمت های مختلف خانه سوزنگر اعم از دیواره های اتاق و حیاط از جنس گچ، چوب و آجر ساخته شده است که در طی ساخت بیش از ۱۰ نوع متنوع آجر کاری گران بها به کار برده شده است.
خانه تاریخی سوزنگر در ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ به شماره ۲۶۰۶ در لیست فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
