راهنمای محلی خوزستان

آیا دست ویلاسازان از محوطه تاریخی "دستوا" شوشتر کوتاه می‌شود؟

جولان ویلاسازان در محوطه تاریخی "دستوا" شوشتر سال‌هاست که بلای جان این محوطه تاریخی ارزشمند شده و با وجود فریادهای فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اما همچنان ویلاسازی و به طور کلی ساخت و ساز غیرمجاز در این محوطه تاریخی ادامه دارد.

به گزارش ایرنا دستوا از شهرهای کهن تاریخی در شهرستان شوشتر در استان خوزستان است. قدمت این محوطه بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناختی به دوران پارت-ساسانی می‌رسد و سکونت در آن حتی در دوران اسلامی به ویژه صدر اسلام نیز تداوم داشته است.

این محوطه باستان‌شناختی سال ۱۳۴۷ با عنوان شهر قدیم دستوا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است. دستوا در چند دهه گذشته به ویژه چند سال اخیر دستخوش تغییرات متعددی شده است که این تغییرات آسیب‌هایی را برای این اثر ارزشمند تاریخی در پی داشته است.

به طور کلی و به گفته دوستداران میراث فرهنگی توسعه باغ ویلاها در چند سال اخیر از عمده‌ترین آسیب‌هایی است که در این محوطه تاریخی رخ داده است؛ هر چند با پیگیری‌های اداره میراث فرهنگی شهرستان، یگان حفاظت، دوستداران و فعالان میراث فرهنگی و حتی جوامع محلی تلاش‌هایی برای جلوگیری از این اقدامات شد اما این روند همچنان ادامه دارد.

تجاوز به حریم دستوا

ابوالفضل مهدی‌پور، دوستدار و فعال میراث فرهنگی در شوشتر در این باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید: عرصه و حریم شهر تاریخی دستوا مشخص نشده است و همین مساله موجب شده تا ویلاسازی در این شهر تاریخی ارزشمند وجود داشته باشد و به راحتی به حریم آن تجاوز شود. وی ادامه می‌دهد: از آنجایی که این ساخت و سازها، بدون مجوز انجام می‌شود آمار دقیقی از آن نیز وجود ندارد.

مهدی‌پور می‌افزید: علاوه بر مساله ساخت و سازهای غیرمجاز، این محوطه نیازمند مرمت، بازسازی، حفاظت و نگهداری است و کاوش‌ها باید در آن دوباره ادامه پیدا کند.

وی در خصوص اهمیت محوطه دستوا می‌گوید: بخشی از تاریخ گمشده شوشتر و خوزستان در این محوطه تاریخی است.

کاوش و گمانه زنی ها

به گفته حسن درخشی، باستان شناس و عضو هیات علمی دانشگاه، برای نخستین ‌بار علی اکبر سرفراز، دستوا را در سال۱۳۴۷ بررسی و در آن گمانه‌زنی انجام داد.

او با ایجاد ۲ ترانشه A و B در اراضی دستوا آثاری شامل آرامگاه الیمائید، سفالینه‌های ساسانی تا اسلامی و آثاری از کوره سفالگری ساسانی بدست آورد.

پس از مدتی وقفه، کاوش در محوطه دستوا به سرپرستی مهدی رهبر از سرگرفته شد و آشکار شدن اتفاقی بخشی از سقف آرامگاهی در گلالک، سرآغاز کاوش‌های ممتد باستان‌شناختی در اراضی دستوا در دهه ۶۰ شد.

عباس مقدم نیز در بررسی‌های باستان‌شناختی میاناب شوشتر، این محوطه را مورد بررسی قرار داده و کدهای KS ۱۵۰۳ تا KS ۱۵۱۰ را در گزارش خود به محوطه دستوا اختصاص داده است.

مهدی رهبر دوباره در ۲ فصل به قصد آموزش دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه شوشتر در این محوطه کاوش‌هایی انجام داد که منجر به شناسایی گورستان، تعدادی گچبری و آثار معماری منفرد شد.

آخرین بار گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه توسط عبدالرضا پیمانی در محوطه دستوا صورت گرفت که به دلیل ناکافی بودن اطلاعات حاصل از گمانه‌زنی منجر به تهیه نقشه مصوب نشد.

پس از آن در تاریخ ۲۹ دی ماه سال ۱۴۰۲، سیدمحسن حسینی سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان اعلام کرد مقرر شده تعیین عرصه و حریم این محوطه تا پایان سال ۱۴۰۲ انجام و سپس مرمت و مطالعات پژوهشی در محوطه آغاز شود با این حال تا عرصه و حریم این محوطه مشخص نشده و این وعده همچنان بلاتکلیف مانده است.

تشکیل پرونده حقوقی برای متجاوزان

امین مهدوی‌کیا، مدیر پایگاه میراث‌ملی شهر تاریخی دستوا در خصوص تعرضات صورت گرفته به این محوطه تاریخی به ویژه ویلاسازی توضیح داد: در خصوص مساله ساخت و سازهای غیرمجاز در این محوطه پرونده حقوقی تشکیل شده و نماینده حقوقی اداره میراث فرهنگی شهرستان شوشتر نیز در حال پیگیری آن است.

وی به تشکیل چند پرونده جدید در خصوص ساخت و سازهای غیر مجاز در این محوطه اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه در سال‌های گذشته این محوطه تاریخی تعیین عرصه و حریم نشده و ضوابطی برای آن صادر نشده بود با پیگیری‌هایی که از اداره کل میراث فرهنگی شد گمانه‌زنی و مطالعه محوطه از سر گرفته شد و پیمانکار در حال تنظیم گزارش‌ها است تا به تولید ضوابطی برای عرصه و حرایم این محوطه تاریخی منجر شود.

مهدوی‌کیا بیان کرد: با مشخص شدن ضوابط عرصه و حریم، می توان با استناد به آنها، ادله محکم و کافی برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز وجود دارد. وی گفت: گمانه‌زنی در محوطه از حدود ۴۵ روز پیش آغاز شده، اقدامات میدانی آن به اتمام رسیده و در حال حاضر مشاور در حال تولید گزارش و نقشه‌ها است.

تعیین عرصه و حریم تا پایان مهر ماه جاری

مدیر پایگاه میراث‌ملی شهر تاریخی دستوا تاکید کرد: تا پایان ماه جاری گزارش‌ها تکمیل و آماده ارسال برای اداره کل ثبت حرایم است. وی ادامه داد: در حال حاضر و تا زمان آماده شدن عرصه و حریم هر گونه موردی که افراد محلی و یگان حفاظت شهرستان مبنی بر تجاوز به محوطه گزارش داده شود بلافاصله تشکیل پرونده حقویقی داده می‌شود.

مهدوی‌کیا همچنین به برنامه‌ریزی برای حفاظت و مرمت این محوطه اشاره کرد و افزود: محل سایبان‌هایی که در یکسال گذشته به سرقت رفته بودند در حال بهسازی است و همچنین گچبری‌هایی که در کاوش‌های قبلی به دست آمده بود یک دوره مرمت شدند.

وی بیان کرد: حراست و نگهبانی و جلوگیری از حفاری‌های غیرمجازی به صورت رصد می‌شود.

محوطه دستوا از جمله آثار به شمار می‌روند که همچنان اطلاعات تاریخی بسیاری در دل آن نهفته است اطلاعاتی که می‌تواند ورق‌های جدیدی را به تاریخ اضافه کند اکنون باید دید با وعده‌ای که برای مشخص شدن عرصه و حریم این اثر ارزشمند داده شده آیا دست ویلاسازان از این محوطه ارزشمند تاریخی کوتاه می‌شود یا همچنان باید شاهد جولان آن‌ها باشیم؟

گزارش:ایرنا/عاطفه جوادی

باغ موزه آبادان

باغ موزه دفاع‌ مقدس آبادان یکی از بزرگترین موزه‌های طبیعی دفاع مقدس به مساحت ۲۷ هکتار و در محله بریم و همجواری با اروندرود و «فاو» عراق واقع است. این باغ موزه دارای آثار بکر و دست‌نخورده از عملیات‌های دفاع مقدس بوده و مزار هشت شهید گمنام در آن قرار دارد.

موزه دفاع مقدس آبادان یکی از بکرترین و بزرگترین موزه های طبیعی دفاع مقدس به مساحت ۲۷ هکتار که در منطقه بریم و با نام قدیمی نخلستان مطرح بود اکنون به واسطه دفاع و مقاومت مردمی این قسمت را به عنوان موزه دفاع مقدس آمادان و همچنین موزه جنگ پالایشگاه آبادان مورد نظر قرار گرفته است این مکان در صفر مرزی واقع در غرب آبادان همجوار با رودخانه اروند و مقابل شهر سیبه عراق قرار گرفته است.

این مجموعه بی نظیر در همجواری باشگاه انکس و نسب آبادان و همچنین در همجواری اروند صغیر و جزیره مینو نیز واقع گردیده است که به نوبه خود نه تنها می تواند جهت رایانه نور بلکه مهمان های نوروزی و همچنین جهت اربعین امام حسین علیه السلام قرار گیرد.

سوله ترکش خورده که یکی از بی نظیر ترین یادمان های باقی مانده از دفاع مقدس جنگ که نشانه مقاومت مردم آبادان را نیز در این سوره ترک خورده نشان می‌دهد. این سوله از سمت دیوارها و سقف و حتی روی زمین نشانه‌های جنگ و مقاومت مردم را در خود جای داده است

موزه دفاع مقدس آبادان دارای بزرگترین پارکینگ و امکانات گردشگری از لحاظ موقعیت مکانی دارای اهمیت می باشد‌. و حتی می توان به عنوان گردشگریهای روستایی. راهیان نور دانش آموزی و دانشجویی مورد استفاده قرار گیرد لازم به ذکر است که این مکان از لحاظ میراثی نیز مورد اهمیت و همچنین ثبت ملی گردیده است

عکس:ایکنا

پل ساسانی دزفول

پل قدیم دزفول مهم‌ترین اثر تاریخی دزفول است. این پل که دو منطقه شرقی و غربی دزفول را به هم وصل می‌سازد، در حقیقت یکی از راه‌های رابط منطقه جندی شاپور و سرزمین بین‌النهرین بوده، که به دستور شاپور اول ساسانی پس از پیروزی بر امپراتوری بیزانس در نبرد ادسا ساخته شده است.این پل بر روی پایه‌های پلی به جا مانده از دوره ساسانی بنا شده و در دوره‌های عضدالدوله دیلمی، صفوی و قاجار بازسازی شده است. این پل دارای ۱۴ دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می‌کند.

پل قدیم دزفول از معدود پل های تاریخی دنیا بود که عبور و مرور خودروها بر روی آن انجام می‌شد.

این ترددها میتوانست به تخریب تدریجی و سست کردن پایه‌ها و نابود شدن پل بی انجامد. از سال‌ ۱۳۸۹ تردد خودروها بر روی این پل باستانی متوقف شد و هم‌اکنون فقط گذر با پای پیاده از روی آن مجاز است.

عکس:امین نظری/ایسنا

سوسن سرخاب اندیکا؛ قطعه‌ای از بهشت پنهان خوزستان

منطقه گردشگری سوسن سرخاب یکی از زیباترین و بکرترین مناطق بخش چلو شهرستان اندیکا در خوزستان است که در فاصله ۷۰ کیلومتری از شهر قلعه خواجه و ۱۵ کیلومتری تاراز قرار دارد. این منطقه کوهستانی با طبیعت بی‌نظیر خود به‌عنوان یکی از مقصدهای مهم گردشگری استان شناخته می‌شود.

به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، از جمله جاذبه‌های اصلی سوسن سرخاب می‌توان به چشمه‌ها و آبشارهای خروشان با آبی سرد و زلال اشاره کرد که در میان طبیعت سرسبز منطقه جریان دارند و فضایی آرامش‌بخش را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند.

این منطقه همچنین دارای باغ‌های متنوع شامل انار، انگور، انجیر و گردو است که مناظر زیبایی از باغات روستایی و کشاورزی را به نمایش می‌گذارد.علاوه بر این، سایه‌سار درختان کهنسال در کنار مناظر چشم‌نواز طبیعی، فرصت‌های فراوانی برای تفریح و گردش فراهم کرده است. طبیعت بکر و مناظر ییلاقی این منطقه، به‌ویژه در فصول گرم سال، محلی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به طبیعت و کوهنوردی است.منطقه سوسن سرخاب به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم، ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری طبیعی و اکوتوریسم دارد.

این منطقه به‌دلیل آب‌وهوای مطبوع و مناظر طبیعی منحصر به فرد، می‌تواند محلی برای جذب گردشگران داخلی و حتی خارجی باشد. فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب گردشگری مانند اقامتگاه‌ها، مسیرهای کوهنوردی و امکانات رفاهی می‌تواند به رونق بیشتر این منطقه کمک کند.

اینجا خوزستان به فصل خرما پزان

ضرب‌المثلی قدیمی است که می‌گوید: «دست ما کوتاه و خرما بر نخیل»، اما اینجا دست‌ها برای چیدن خرما کوتاه نیست و کشاورزان با یک طناب، ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ متری نخل را بالا می‌روند تا به خرما برسند.
فصل خرما چینی است و گرما به اوج خود رسیده؛ فصلی که به نام "خرماپزان" یا در اصطلاح و به زبان نخلداران و مردم جنوب به خرماپزون معروف است.

چرخ طبیعت در خوزستان می‌چرخد و میوه نخل می‌پزد و اهالی جنوب را دعوت به آیین خرماچینی میکند

گرمای خورشید امیدوارانه به جان این میوه‌های نخل، ذره‌ذره رخنه کرده و طعم‌شان را از گس تا شیرین، به بلوغ رسانده ‌است.

در طول مسیر، هر طعمش با یک رنگ و ظاهر خاص خود را نشان می‌دهد که ذایقه‌های متنوعی را برای امتحان کردن و چشیدن به خود می‌کشاند.

این روزها این روزها دمای هوا در جنوب ایران و استان خوزستان به آستانه ۵۰ درجه نیز می‌رسد امّا فعالیت و تلاش در نخلستان های سراسر این دیار متوقف نشده و جنوبی‌ها با عشق و همّت فوق العاده به برداشت محصول از باغات می پردازند.

این «گرمای خرماپزان» جنوب و بوشهر است که موجب به بار نشستن نخل‌ها و برداشت محصول باغات خرما شده و کام دنیا را شیرین می کند

برداشت خرما یک رسم جذاب و دیدنی است که تماشای آن را در سفر به جنوب در فصل خرما پزون نباید از دست داد..

نخلستان‌های جنوب یکی از مناظر طبیعی کمیابی است که با خوشه‌های پربار و طلایی انواع حکایت شیرینی از منطقه زرخیز خوزستان روایت می‌کنند.

اهالی خوزستان همیشه با خاطرات و حس و حال دوران کودکی و نوجوانی در نخلستان زندگی کرده و این دغدغه را داشتند که ضمن حفظ محیط زیست گیاهی و جانوری نخلستان، فرهنگ و رسم و رسوم نخلستان را هم به همه بشناساند.

خرماچینی، آیین چند هزارساله ما و یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های کشت‌گری باقیمانده از ایران باستان است،میراث ارزشمندی که با سنت و تاریخ اهالی منطقه جنوب پیوند خورده‌ و بخش مهمی از فرهنگ غنی آنها شده‌ است
میان جریان زندگی، ساکنان جنوب، نخل را از ميراث‌ ارزشمند بعد از خود و شجره وفادارشان در نظر می‌گیرند. اهميت این درخت بااصل و نسب از گذشته‌های دور آن‌قدر در فرهنگ غنی و ادبيات شفاهی مردم این منطقه تنیده شده که اغراق نيست اگر به نخل، نفر می‌گویند و ارزشش را با انسان برابر می‌دانند..

جالب است بدانید رطب چینی استان بوشهر چند سالی است که به ثبت ملی رسیده است همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی روز ۲۵ شهریور را به عنوان روز خرما نامگذاری و به تقویم رسمی کشور اضافه کرد.

پ.ن:درخت نخل علاوه بر میوه‌ی متنوع و خوش طعمش کاربردهای فراوانی در زندگی روزمره‌ی انسان‌ها، اعم از: استفاده در تولید داروهای گیاهی، ساخت وسایل کاربردی و اشیاء تزیینی دارد. همچنین نخل و فراورده‌های آن در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه موثر بوده و بخش اعظمی از آداب، رسوم و آئین‌های محلی و بومی منطقه را به خود اختصاص می‌دهد. امرار و معاش اکثر ساکنان روستاهای جنوب کشور از طریق تولیدات درخت نخل می‌باشد.

تصاویر برداشت رُطب در فصل خرما پزان خرمشهر را نشان میدهد

عکس:فرید محمودی/ فارس